Әуел баста жер қалай жаратылды? Алты күннің ішінде Құдай бүкіл әлемді және ондағы барлығын жаратты. Бірінші күні Құдай жерді жаратты. Жер ретсіз, тіршіліксіз бос жатты, өйткені Құдай әлі еш нәрсе жаратпаған еді. Ал Құдайдың Рухы су бетінде қалықтап ұшып жүрді.

Сонда Құдай: «Жарық пайда болсын!» — деді. Солай жарық пайда болды. Құдай жарыққа қарап, оның жақсы екенін көрді, оны «күн» деп атады. Ол жарықты қара түнектен бөліп, жарықты күн, ал қара түнекті түн деп атады. Жаратылыстың бірінші күні Құдай жер мен жарықты жаратты.

Екініші күні Құдай: «Әуе кеңістігі пайда болсын!» — деді. Солай әуе кеңістігі пайда болды. Құдай оны «аспан» деп атады.

Үшінші күні Құдай: «Су бір жерге жиналып, құрлық көрініп тұратын болсын!» — деді. Ол құрлықты «жер», ал суды «теңіз» деп атады. Құдай жаратқандарына қарап, жақсы екенін көрді.

Содан кейін Құдай: «Жер әртүрлі өсімдіктер мен ағаштарды өсіріп шығарсын!» — деді. Солай болды да. Құдай жасағандарына қарап, жақсы екенін көрді.

Төртінші күні Құдай: «Жарық көздері пайда болсын!» — деп бұйырды. Осылайша аспанда күн, ай және жұлдыздар пайда болды. Құдай оларды жер бетіне жарық нұрын шашу үшін және олар арқылы күн мен түнді ажыратып, жылдар мен жыл мезгілдерін анықтау үшін жаратты. Құдай Өзінің жаратқандарының бәріне қарап, жақсы екенін көрді.

Бесінші күні Құдай: «Су тірі жәндіктерге толсын және аспанда құстар ұшып жүрсін!» — деп бұйырды. Осылай Құдай су жәндіктері мен барлық құстарды жаратты. Құдай осының бәріне қарап жақсы екенін көрді де, оларға оң батасын берді.

Алтыншы күні Құдай: «Жер әртүрлі жануарларды шығарсын!» — деді. Бәрі Ол айтқандай болды. Жануарлардың ішінде малдар, аңдар және бауырымен жорғалаушылар болды. Құдай жасағандарына қарап, жақсы екенін көрді.

Содан кейін Құдай былай деді: «Біз рухани жағынан Өзімізге ұқсас әрі бейнелес етіп адамды жаратайық. Олар жер мен жанураларға ие болып күтіп бағатын болады».

Құдай жердегі топырақтан адамды калыптастырып жасап, тіршілік лебін үрледі. Оған Адам деген ат береді. Құдай пейіш бағын орнатып, оны күтіп бағу үшін Адамды сол жерге орналастырды.

Құдай бақтың ортасында мәңгілік өмір сыйлатын және жақсылық пен жамандықты танытатын екі ерекше ағаш отырғызды. Сөйтіп Құдай Адамға жамандық пен жақсылықты танытатын ағаштың жемісінен басқа кез келген ағаштың жемісін жеуге болатынын айтты. «Егер сол ағаштың жемісін жесең, өлесің!» – деп ескертті.

Содан кейін Құдай Адамның жалғыз болғаны жақсы емес, Мен оған көмекші жасап берейін деп шешті. Құдай Адамға барлық жануарларды әкелді, ал ол оларға ат қойды. Бірақ олардың арасынан Адамға сай көмекші табылмады.

Сонда Құдай Адамды терең ұйқыға батырып, оның бір қабырғасынан әйелді жаратты. Сөйтіп оны Адамның алдына алып келді.

Адам оны көргенде: «Бәрекелді, ол маған ұқсас екен! Аты әйел болсын, себебі ол еркектің қабырғасынан жаратылған!» — деді. Сондықтан еркек әке-шешесін тастап, әйеліне қосылады, сөйтіп екеуі біртұтас болады.

Осылайша Құдай еркек пен әйелді Өзіне ұқсас қылып жаратты. Сөйтіп оларға оң батасын беріп: «Өсіп-өніп көбейіңдер! Ұрпақтарың жайылып, жер бетін толтырыңдар!» — деді. Құдай Өзінің жаратқандарына қарап жақсы екенін көріп, қанағаттанды. Бұның бәрі алтыншы күні болды.

Құдай жүргізген жарату жұмысының бәрін жетінші күні аяқтады. Ол жетінші күнге оң батасын беріп, оны қасиетті күн деп белгіледі. Себебі бұл күні жарату жұмыстарын бітірген еді. Осылайша әлем мен ондағы барлық нәрселер жаратылды.

Адам ата мен оның әйелі Құдай жаратқан керемет бақта бақытты өмір сүрді. Олар жалаңаш еді, бірақ бұған еш ұялмады. Себебі әлемде әлі күнә болмаған еді. Олар әрдайым бақта Құдаймен серуендеп, әңгімелесіп жүретін.

Бірақ бақта жылан бар болатын. Ол өте қу еді. Жылан Хауа анадан: «Құдай сендерге бақтағы ешқандай ағаштың жемісін жемеңдер деп шынымен айтты ма?» — деп сұрады.

Хауа ана жауап беріп былай деді: «Құдай бізге бақтағы ағаштардың жемістерін жеуге болады. Бірақ жақсылық пен жамандықты танытатын ағаштың жемісін жемеңдер, тіпті тимеңдер, әйтпесе өлесіңдер», - деп ескертті.

Жылан әйелге: «Жоқ, олай емес, өлмейсіңдер... Сонда сендер ненің жақсы, ненің жаман екенін ажырата алатын боласыңдар!» — деді.

Әйел жемістің жеуге жақсы әрі көз тартарлықтай әдемі екенін көрді. Ол ақылды етуге қызықтырып тұрғанын көріп оны жұлып жеді. Содан кейін күйеуіне берді, ол да жемісті жеді.

Кенет Адам мен оның әйелінің көздері ашылып, өздерінің жалаңаш екенін түсінді. Сөйтіп олар жапырақтан алжапқыштар жасап алды.

Самал жел соққан кезде Адам ата мен Хауа ана Құдайдың бақта жүрген дыбысын естіп, жасырынып қалды. Құдай адамды шақырып: «Сен қайдасың?» — деді. Ол: «Мен Сенің келе жатқаныңды естіп, қорқып кеттім, себебі мен жалаңаш едім, сондықтан тығылып қалдым» — деді.

«Жалаңаш екеніңді қайдан білдің? Мен тыйым салған ағаштың жемісінен жедің бе?» — деп сұрады Құдай. Адам былай деп жауап берді: «Өзің маған берген әйел сол ағаштың жемісін жеуге берді». Сонда Құдай әйелден: «Неге олай істедің?» — деп сұрады. Әйел: «Мені жылан азғырды» — деп жауап берді.

Сонда Құдай жыланға: «Сені қарғыс атты! Енді сен бауырыңмен жорғалап, топырақ жеп өтесің. Әйел екеуіңді және сендердің ұрпақтарыңды бір-біріне өштестіріп қоямын. Әйелдің ұрпағы сенің басыңды мыжиды, ал сен оның өкшесін шағатын боласың», - деді.

Содан кейін Құдай әйелге былай деді: «Сенің құрсақ көтеретін кезіңді ауырлатамын, балаларыңды қиналып босанатын боласың. Күйеуіңе құштар боласың, ал ол сені басқаратын болады».

Құдай Адамға былай деді: «Сен менің айтқанымды тыңдамай, әйеліңнің тілін алдың. Сенің кесіріңнен жердің топырағын қарғыс атты! Бұдан былай наныңды қара термен еңбек етіп табатын боласың. Сен өлгенде, топыраққа айналасың». Адам әйеліне «Хауа» деген ат қойды. Ол өмір беруші деген мағынаны білдіреді, өйткені ол бүкіл адамзаттың түп анасы болатын болды. Құдай Адам ата мен Хауа анаға аң терісінен киім жасап берді.

Содан кейін Құдай былай деді: «Енді адамдар жақсы мен жаманды ажыратып, біз сияқты болды. Енді оларға өмір ағашының жемісін жеп, мәңгі өмір сүруге жол бермеу керек». Сөйтіп Құдай Адам ата мен Хауа ананы бақтан қуып жіберді. Осылайша өмір ағашының жемісін ешкімге жегізбеу үшін, бақтың кіреберісіне күзетші періштелерін қойды.

Көп жыл өтіп, жер беті адамдарға толды. Олар зұлым да қатыгез болды. Адамдардың бұзылғаны соншалық, Құдай оларды жер бетінен топан су арқылы құртпақ болды.

Барлық адамдардың арасында тек Нұх қана Құдайдың көңілінен шықты, себебі ол ғана зұлым адамдардың арасында әділ өмір сүрген еді. Құдай оған жер бетіне топан су қаптататыны туралы айтып, үлкен кеме тұрғызуды бұйырды.

Құдай Нұхқа ұзындығы 140 метр, ені 23 метр, биіктігі 13,5 метр болатын кеме соғуды тапсырды. Кеме мықты ағаштан жасалып, оның 3 қабаты, көп бөлмесі және шатыры мен терезелері болуы керек еді. Нұх пен оның отбасы және жануарлар осы кеме арқылы құтқарылуға тиіс болды.

Нұх Құдайға мойынсұнып, үш ұлымен бірге кемені Құдай бұйырғандай етіп тұрғызды. Кеме өте үлкен болғандықтан, оны тұрғызу үшін көп жыл керек болды. Нұх адамдарға жер бетін топан су қаптайтыны туралы ескертіп, адамдарды Құдайға бет бұруға шақырды. Әйтсе де адамдар оған сенбеді.

Құдай Нұхқа өзінің отбасына, бүкіл аңдар мен құстарға жететіндей тамақ қорын жасап алуды бұйырды. Барлығы дайын болғанда, Құдай Нұхқа үй ішімен кемеге кіретін уақыттың жеткенін айтты. Нұх өзінің үш ұлы, әйелі және келіндерімен бірге 8 адам болып кемеге кірді.

Олар топан судан құтқарылу үшін Құдай Нұхқа аңдар мен құстардың әр түрінен, сонымен бірге құрбандық шалуға болатын жануарлардың әрқайсысынан жеті жұптан алып кіруді бұйырды. Барлығы кемеге кірген соң Құдайдың Өзі есікті жауып тастады.

Содан кейін жаңбыр құйып жауа бастады. Қырық күн, қырық түн бойы жер бетін топан су қаптады. Су жер астынан да атқылап жатты. Судың көтерілгені сонша, тіпті ең биік тау шыңдары да көрінбей қалды.

Жер бетіндегі адамдар мен малдардың бәрі жойылды, тек кемеге кіргендер ғана топан судан құтқарылып аман қалды.

Жаңбыр тоқтағаннан кейін кеме бес ай бойы судың бетінде жүзіп жүрді. Содан кейін су ақырындап тартыла бастады. Бір күні кеме таудың үстіне тоқтады, бірақ жер бетін әлі су басып жатқан еді. Үш айдан кейін таудың шыңдары көріне бастады.

Тағы қырық күн өткенде Нұх жердің құрғағанын білу үшін бір қарғаны ұшырып жіберді. Қарға жер беті құрғағанша, келіп-кетіп ұшып жүрді, бірақ қонатын жер таба алмады.

Содан кейін Нұх бір көгершінді сыртқа ұшырып жіберді, бірақ ол да қонатын жер таппай, Нұхқа қайта ұшып келді. Бір аптадан кейін Нұх сол көгершінді тағы да ұшырып жіберді. Бұл жолы ол зәйтүн ағашының бір жапырағын тұмсығына қыстырып ала келді. Жер бетіндегі су тартылып, өсімдіктер қайтадан өсе бастаған еді!

Нұх тағы жеті күн күте тұрып, үшінші рет қайтадан бір көгершінді ұшырып жіберді. Бұл жолы көгершін қонатын жер болғандықтан, қайта оралмады. Жер құрғап қалыпты!

Екі айдан кейін Құдай Нұхқа былай деді: «Өзің және отбасың кемеден шығыңдар! Жануарлардың бәрін сыртқа алып шық. Балаларың мен немерелерің көп болсын! Жер бетін толтырыңдар!» Содан кейін Нұх отбасымен кемеден шықты.

Жерге түскеннен кейін Нұх құрбандық шалатын орын жасады. Ол құрбандық шалуға жарамды малдардың әр түрінен бірнешеуін таңдап алып, құрбандыққа шалды. Құдай мұндай құрбандыққа риза болды, сөйтіп Нұх пен оның отбасына оң батасын берді.

Құдай тағы былай деді: «Адамдар бала кезінен зұлымдыққа бейім болса да, әлемді топан сумен құртып жібермеймін, олардың зұлым істеріне бола енді ешқашан жерді қарғамаймын».

Құдай Келісімнің белгісі ретінде алғашқы кемпірқосақты орнатты. Аспанда кемпірқосақ шыққан сайын Құдай тіршілік иелерімен жасасқан Келісімін есіне алады.

Жаратылыстың басталуы 6-8-тарауларынан алынған Киелі кітап әңгімесі_

Топан судан кейін көп жыл өткенде жер бетінде адамдар тағы да көбейді. Олар зұлым пиғылдарынан бас тартпады, осылайша Құдайға және бір-біріне қарсы күнә жасай берді. Сол уақытта адамдардың бәрі бір тілде сөйлеген еді. Құдай оларға «жер бетін толтырыңдар» деген болатын. Бірақ олар, керісінше, Құдайға мойынсұнбай, бір жерге жиналып мұнара тұрғыза бастады.

Адамдар тым тәкаппар болды. Олар қалай өмір сүру керектігі жөніндегі Құдайдың өсиеттеріне мойынсұнғылары келмеді. Олар тіпті өздерінің атын шығарып, жер бетіне бытырап кетпес үшін төбесі көкке жететін биік мұнара сала бастады. Егер олар осылай арам пиғылдарын іске асыруды жалғастыра беретін болса, онда бұдан да зор күнә жасайтындарын Құдай көрді.

Сонда Құдай адамдардың тілін әртүрлі тілдерге өзгертіп, оларды жер бетіне бытыратып жіберді. Олар тұрғызып жатқан қала «Бабыл» деп аталды, ол «бытырау» деген мағынаны білдіреді.

Жүздеген жылдардан кейін Құдай Ыбырам деген адамға сөзін арнап, былай деді: «Ыбырам, сен еліңді және туған-туыстарыңды тастап, Мен көрсеткен елге көш. Мен сені жарылқаймын әрі сенен үлкен халық өрбітіп шығарамын. Сенің атыңды шығарамын. Саған батасын бергендерді жарылқаймын, сені қарғағандарды қарғаймын. Жер бетіндегі бүкіл халықтар сен арқылы Менің ақ батама ие болады».

Ыбырам Құдайдың айтқанын орындады. Ол өзінің әйелі Сарайды және қызметшілері мен бар мал-мүлкін алып, Құдай көрсеткен Қанахан еліне барды.

Ыбырам Қанахан жеріне келгенде, Құдай былай деді: «Айналаңа көз таста. Мен осы жерді саған және сенің ұрпақтарыңа мәңгілікке беремін». Осылайша Ыбырам сол елде қоныстанып қалды.

Сол жақта Мәліксадық есімді Жаратқан Иенің діни қызметкері болған еді. Ыбырам немере інісі Лұтты жау қолынан босатып алғаннан кейін, Мәліксадықпен кездесті. Сонда Мәліксадық: «Көк пен жерді жаратқан Құдай Ыбырамды жарылқай гөрсін!» — деп, оған ақ батасын берді. Содан кейін Ыбырам қолындағы барының оннан бір бөлігін Мәліксадыққа сый-тарту ретінде қалдырып кетті.

Арада көп жыл өтті, бірақ Ыбырам мен Сарайдың әлі балалары болмады. Сонда Құдай оған ұл сыйлайтыны және оның ұрпағының аспандағы жұлдыздардай көп болатыны жөнінде уәде етті. Ыбырам Құдайдың уәдесіне сенді, сондықтан Құдай оны Өзінің алдында ақтады.

Содан кейін Құдай Ыбыраммен келісім жасады. Негізі келісім екі адамның арасында белгілі бір міндеттерді орындау мақсатында жасалады. Бірақ осы жолы Құдайдың Өзі Ыбыраммен келісім жасап, оған мұрагер болатын ұл сыйлайтыны туралы уәде берді. Құдай осы келісімді жасаған кезде, Қанахан жерін Ыбырамның ұрпағына беретінін айтты. Содан кейін Құдай Ыбырамның түсінде оның ұрпағына не болатынын көрсетті. Бұл жайттардан кейін көп уақыт өтті, бірақ әлі Ыбырамның ұлы болмады.

Жаратылыстың басталуы 11-15- тарауларынан алынған Киелі кітап әңгімесі

Ыбырам мен Сарайдың Қанахан жеріне көшіп келгендеріне он жыл өтсе де, балалары болмады. Сонда Ыбырамның әйелі Сарай оған: «Мен қартайдым, бала көтеретін жаста емеспін. Құдай маған ана болуды сыйламаған екен. Олай болса, күңім Ажармен жақындас. Мүмкін, соның арқасында балалы болармын», — деді.

Ыбырам Ажармен жақындасып, оның бойына бала бітті. Мұнысын білген Ажар Сарайға менсінбей қарай бастады. Сонда Сарай бұл үшін Ыбырамды кінәлады. Уақыт өтіп Ажар ұлды болды, Ыбырам оған Ысмағұл деп ат қойды. Ысмағұл он үш жасқа келгенде, Құдай Ыбырамға тағы да сөзін арнады.

Құдай Ыбырамға: «Мен құдіретті Жаратқан Иемін. Сенімен келісім жасаймын», — деді. Ыбырам Құдайдың даусын естігенде, жерге етпетімен жата кетті. Құдай сөзін жалғастырып былай деді: «Сен көптеген халықтардың түп атасы боласың. Мен Қанахан жерін саған және сенің ұрпақтарыңа беремін әрі олардың Құдайы боламын. Әулетіңдегі еркек атаулыны сүндеттеңдер».

«Мен саған уәде еткендей, әйелің Сарай ұл туады. Оның есімін Ысқақ деп қой. Мен онымен келісім жасаймын және одан ұлы халық өрбітіп шығарамын. Ысмағұлдан да ұлы халық өрбітіп шығарамын, бірақ келісімімді Ысқақпен бекітемін». Бірақ соның алдында Құдай Ыбырамның есімін Ыбырайым деп өзгертті. Оның мағынасы «көптің атасы» дегенді білдіреді. Сонымен қатар Құдай Сарайдың да есімін Сара деп өзгертті. Ол «ханша» деген мағынаны білдіреді.

Сол күні Ыбырайым үй ішіндегі еркек атаулының барлығын сүндетке отырғызды. Шамамен бір жылдан кейін, Ыбырайым жүз жасқа, ал Сара тоқсан жасқа келгенде, Ыбырайымға ұл туып берді. Құдай айтқандай, олар оның атын Ысқақ деп қойды.

Ысқақ әлі кішкентай болған кезде, Құдай Ыбырайымның сенімін сынамақ болып, оған: «Жалғыз ұлың Ысқақты Маған құрбандыққа шал», — деп бұйырды. Ыбырайым бұл жолы да Құдайға мойынсұнып, өз ұлын құрбандыққа шалуға дайын болды.

Ыбырайым мен Ысқақ құрбандық шалатын орынға қарай келе жатқанда Ысқақ әкесінен: «Әке, құрбандық шалатын отын бар, ал тоқты қайда?» — деп сұрады. Сонда Ыбырайым: «Балам, құрбандыққа шалатын тоқтыны Құдайдың Өзі береді», — деп жауап берді.

Олар құрбандық шалатын орынға жеткенде, Ыбырайым Ысқақты байлап сол орынға жатқызды. Сөйтіп Ысқақты бауыздамақ болғанда, Құдай оған былай деді: «Тоқта! Ұлыңа тиіспе! Мен үшін жалғыз ұлыңды аямағаныңа қарап, Мені қастерлейтініңе көзім жетті!».

Сол кезде Ыбырайым бұтақтар арасында шырмалып қалған қошқарды көрді. Бұл Ысқақтың орнына кұрбандыққа жіберілген Құдайдың тоқтысы еді. Ыбырайым сол қошқарды алып, қуана құрбандыққа шалды.

Сонда Құдай Ыбырайымға былай деді: «Менен жалғыз ұлыңды аямағаның үшін Мен сені жарылқаймын. Аспандағы жұлдыздар қаншалықты көп болса, сенің ұрпақтарыңды да соншалықты көбейтемін. Менің сөзіме құлақ асқаның үшін жер бетіндегі бүкіл халықтар сен арқылы Менің ақ батама ие болады!»

Жаратылыстың басталуы 16-22-тарауларынан алынған Киелі кітап әңгімесі_

Уақыт өтіп жатты. Ыбырайым қартайып, ал оның ұлы Ысқақ ер жетті. Бір күні Ыбырайым Ысқаққа қалыңдық алып келсін деп бір қызметшісін туған-туыстарының еліне жіберді.

Қызметшісі Ыбырайымның туған-туыстарының жеріне ұзақ жол жүріп барды. Сол елге жеткенде, Құдай оны Рабиғаға кездестірді. Рабиға Ыбырайымның інісінің немере қызы еді.

Рабиға туған үйін тастап, қызметшімен бірге Ысқаққа баруға келісті. Ол келген кезде, Ысқақ бірден оған үйленді.

Арада ұзақ уақыт өтті. Ыбырайым қайтыс болды. Құдай Ыбырайыммен жасаған келісімі бойынша, оның ұлы Ысқақты жарылқады. Бұл келісімде Құдай Ыбырайымның ұрпағының сансыз көп болатыны жөнінде уәде еткен еді. Бірақ Ысқақтың әйелі Рабиғаның балалары болмады.

Ысқақ Рабиға үшін Құдайға сиынғандықтан, ол Құдайдың жарылқауымен егіз балаға жүкті болды. Бірақ егіз ұлдары әлі анасының құрсағында жатса да бір-бірімен тебісе бастады. Сонда Рабиға Құдайға келіп соның мәнісін сұрады.

Құдай Рабиғаға: «Сен екі ұл туасың. Олардың ұрпақтарынан екі ұлт тарайтын болады. Осы ұлттар бір-бірімен жауласып өмір сүретін болады. Бірақ бірінші ұлдан тараған ұлт кіші ұлдан тараған ұлтқа бағынышты болады», — деді.

Уақыты келгенде Рабиға дүниеге егіз ұл әкелді. Үлкен ұлы қызыл түкті болып туылады. Оған Есау деген ат қояды. Ал сыңары бірден Есаудан кейін, оның өкшесінен ұстап туылды. Оған Жақып деген ат қояды.

Жаратылыстың басталуы 24:1-25:26-тарауларынан алынған Киелі кітап әңгімелері

Балалар ер жетті. Есау аң аулауды, ал Жақып үйдің маңайында жүруді ұнататын. Ысқақ Есауды жақсы көрсе, Жақып Рабиғаның сүйіктісі болды.

Бір күні Есау аң аулап, үйге қарны ашып келді. Ол Жақыпқа: «Маған пісіріп жатқан тамағыңнан берші», — деп өтінді. Жақып оған: «Сен алдымен маған өзіңнің тұңғыштық жолыңды беремін деп уәде бер», — деді. Есау Жақыпқа тұңғыштық жолын беруге келісті. Сонда Жақып оған пісірген тамағын ұсынды.

Ысқақ батасын Есауға бергісі келді, бірақ Рабиға мен Жақып оны алдап, батасын Жақыпқа бергізді. Жақып әкесіне Есау болғансып келді. Ол Есаудың киімін киіп, мойны мен қолын лақтың терісімен орап алды. Ысқақ қартайып көзі көрмегендіктен алданып қалды.

Жақып Ысқаққа келіп былай деді: «Мен Есаумын, батаңызды алуға келдім». Сонда Ысқақ лақтың терісін сипалап, киімінен Есаудың иісін сезеді де, алдына келіп тұрған Есау екен деп, Жақыпқа батасын берді.

Жақып Есауға тиісті батаны алдап алып қойғаны үшін ол Жақыпты жек көре бастады. Сондықтан Ысқақ дүниеден қайтқаннан кейін, Есау Жақыптың көзін құртуды ұйғарды.

Есаудың ойын біліп қалған Рабиға мен Ысқақ Жақыпты өзінің алыс жерде тұратын туған-туыстарына жіберді.

Жақып сол жерде көп жыл тұрды. Осы уақыт ішінде ол үйленіп, он бір ұл және бір қыз сүйді. Құдай оған үлкен байлық сыйлады.

Туған үйінен алыс жерде жиырма жыл тұрғаннан кейін Жақып отбасымен бірге, құлдары мен бар мал-мүлкін алып, Қанахан еліне қайтуға шешім қабылдайды.

Есау мені әлі де өлтіргісі келеді деп ойлап, Жақып одан қатты қорықты. Сондықтан ол Есауға сый ретінде малдарынан бірнеше табын жіберді. Қызметшілер малдарды Есауға алып келіп: «Құлыңыз Жақып мына малдарды сізге сый ретінде беріп жіберді. Ал өзі жақын арада келеді», — деді.

Алайда Есау Жақыпты өлтіремін деген райынан қайтқан еді. Керісінше, ол оны тағы да көре алатынына қатты қуанды. Татуласқаннан кейін олар Қанахан жерінде бірге тұрып жатты. Әкелері Ысқақ қайтыс болғанда, Жақып пен Есау оны жер қойнына тапсырды. Құдайдың Ыбырайыммен келісім жасап, берген уәделері енді Ысқақ арқылы Жақыпқа өтті.

Арада көп жыл өтті, Жақып қартайып, ұлдары ер жетті. Бірде Жақып өзінің сүйікті ұлы Жүсіпті мал бағып жүрген ағаларының хал-жағдайларын біліп келуге жібереді.

Әкелері басқа балаларынан гөрі Жүсіпті көбірек жақсы көргендіктен және өзін ағаларының қожайыны ретінде көрген түстері үшін бауырлары оны жек көрді. Жүсіп оларға келгенде, ағалары оны ұстап алып, құлдыққа сатып жіберді.

Ағалары үйлеріне қайтпас бұрын Жүсіптің киімін жыртып, оны текенің қанына бояды. Әкелері Жүсіпті жыртқыш аң жарып тастаған екен деп ойлап қалуы үшін оған қанға боялған киімді көрсетті. Жақып сүйікті ұлым өлді деп қатты күйзелді.

Саудагерлер Жүсіпті Мысыр еліне алып кетті. Сол кездері Мысыр елі Ніл өзенінің жағасында орналасқан мықты мемлекет еді. Саудагерлер Жүсіпті Потифар есімді мысырлық уәзірге құлдыққа сатып жіберді. Әйтсе де Құдай Жүсіпті жарылқап жүрді. Жүсіп қожайынына жақсы қызмет етті және барлық істері табысты болды.

Потифардың әйелі Жүсіпке көз сала бастады. Ол Жүсіпті азғыруға тырысқанымен, Жүсіп Құдайға қарсы ауыр күнә жасаудан бас тартты. Потифардың әйелі бұған ашуланып, «ол мені зорламақшы болды» деп жала жауып оны түрмеге қаматып тастады. Жүсіп түрмеге қамалса да, Құдайдың алдында сенімді болып қала берді және Құдай оған жар болды.

Арада екі жыл өтті. Жүсіп кінәсіз болса да, әлі де түрмеде отыр еді. Бір түні перғауын (мысырдың патшасы) өзінің мазасын алған екі түс көрді. Бірде-бір кеңесші оған осы түстердің мағынасын жорып бере алмады.

Құдай Жүсіпке түс жори алатын қабілет берген болатын. Сондықтан перғауын Жүсіпті түрмеден алып келуге бұйырды. Жүсіп осы түстерді жорып беріп, перғауынға былай деді: «Құдай елде жеті жыл бойы молшылық болатынын білдіріп тұр, ал содан кейін елді жеті жылдық қуаңшылық жайлайды».

Жүсіптің перғауынның көңілінен шыққаны соншалық, ол Жүсіпті бүкіл Мысыр елінің әміршісі етіп тағайындады.

Молшылық болған жеті жыл бойы Жүсіп Мысыр қалаларында астық қорын жинап алды. Жиналған астық қоры ағыл-тегіл мол болды. Жеті жылдық жұт басталғанда, Жүсіп жинаған астықты адамдарға сата бастайды. Соның арқасында олардың тамақтары жеткілікті болды.

Ашаршылық тек Мысырды ғана емес, Жақып пен оның отбасы өмір сүріп жатқан Қанахан жерін де жайлады.

Сондықтан Жақып үлкен ұлдарын астық сатып алуға Мысырға жібереді. Олар астық сатып алуға келгенде, Жүсіп ағаларын танып қояды, бірақ олар оны танымады.

Жүсіп ағаларының қаншалықты өзгергенін көргісі келіп, оларды сынамақ болады. Олардың өзгергендеріне көз жеткізгеннен кейін, Жүсіп оларға былай дейді: «Мен сендердің інілерің Жүсіппін, қорықпандар! Сендер мені құлдыққа сатып зұлымдық жасадыңдар, бірақ Құдай сол зұлымдықты игілікке айналдырды. Мысырға көшіп келіңдер, мен сендерге және отбасыларыңа қамқор боламын».

Жүсіптің ағалары үйлеріне қайтып оралған кезде әкелеріне Жүсіптің тірі екенін айтып береді. Оны естіген Жақып қатты қуанып кетті.

Жақып қартайған болса да, бүкіл үрім-бұтағымен Мысырға көшіп барып, сол жерге қоныстанды. Жақып көз жұмар алдында балаларының әрқайсысына ақ батасын берді.

Құдайдың Ыбырайымға берген Келісім уәдесі Ысқаққа, Ысқақтан Жақыпқа, содан кейін оның он екі ұлы мен олардың отбасыларына берілді. Жақыптың он екі ұлының ұрпақтарынан Исраилдің он екі руы тарады.

Жүсіп дүние салғаннан кейін оның туыстары Мысыр елінде қоныстап қалды. Олар ұрпақтарымен сол жерде ұзақ тұрып, өсіп-өніп көбейді. Оларды исраилдіктер деп атады.

Арада жүздеген жылдар өтіп, исраилдіктердің саны тым көбейіп кетті. Мысырлықтар Жүсіпті және оның жасаған жақсылықтарының бәрін ұмытты. Исраилдіктердің көбейгені соншалық, мысырлықтар олардан қорқа бастады. Сондықтан Мысыр елінің патшасы исраилдіктерді құлдыққа салды.

Мысырлықтар исраилдіктерді зәулім үйлер, тіпті үлкен қалалар соғуға мәжбүрледі. Ауыр жұмыстардың кесірінен Исраил халқының жағдайы қиындай түсті. Алайда Құдай исраилдіктерді жарылқап, олардың ұрпақтары өсіп-өніп көбейе берді.

Перғауын исраилдіктердің балаларының көптеп туылып жатқанын көрді. Сонда патша өз халқына исраилдіктердің жаңа туылған ұл балаларын Ніл өзеніне лақтырып өлтіруді бұйырды.

Сол уақытта бір исраилдік әйел ұлды болып, оны ұзақ уақыт бойы жасырып жүрді.

Баланы бұдан әрі жасыра алмайтындықтан, оны өлімнен сақтап қалу үшін анасы баланы себеттің ішіне салып, Ніл өзенінің жағасындағы қамыстың арасына қалдырып кетеді. Баланың әпкесі онымен не болар екен деп аңдып тұрды.

Сол мезгілде перғауынның қызы Ніл өзеніне суға түсуге келді. Ол су жағасынан себетті байқап, ішін ашып қарады. Нәрестені көргенде оны аяп кетті. Сол жерде жүрген сәбидің әпкесі перғауынның қызына баланы емізетін исраилдік әйелді алып келейін деп ұсынды. Сөйтіп перғауынның қызы сәбиді емізетін әйел жалдады, бірақ сол әйелдің өзі сәбидің туған анасы екенін білмеді. Бала өсіп, омыраудан шыққаннан кейін анасы оны перғауынның қызына қайтарып берді. Ол баланы асырап алып, оған Мұса деген ат қойды.

Мұса ер жетті. Бір күні Мұса мысырлықтың исраилдік құлды ұрып-соғып жатқанын байқап қалды. Мұса өзінің ұлттасына болысып, оны құтқаруға тырысты.

Мұса жан-жағына қарап, ешкімнің жоқ екеніне көз жеткізген соң, мысырлықты өлтіріп құмға көміп тастайды. Бірақ сол қылмыс жасырын қалмады.

Мұсаның істеген ісі туралы естіп қойған перғауын оны өлтіруге бұйрық береді, бірақ Мұса Мысырдан айдалаға қашып кетеді. Перғауынның жауынгерлері Мұсаны таба алмады.

Мысырдан алыс жерде, елсіз далада Мұса қой бағып жүрді. Сол елден әйел алып, екі ұлды болады.

Мұса қайын атасының қойларын бағып жүрді. Бір күні ол жанып тұрса да, өртеніп кетпейтін тікенді бұтаны көрді. Анықтап қарау үшін Мұса оның жанына келді. Жанып тұрған бұтаға жақындағанда Құдай оған: «Мұса, аяқкиіміңді шеш! Сен тұрған жер киелі», — деді.

Содан кейін Құдай былай деді: «Мен халқымның көрген азаптарын түгел білемін. Мен исраилдіктерді Мысырдағы құлдықтан азат ету үшін сені перғауынға жіберемін. Мен оларға Ыбырайым, Ысқақ пен Жақыпқа уәде еткен Қанахан жерін беремін».

Мұса былай деп сұрады: «Егер халық менен сені кім жіберді деп сұраса, оларға не деп жауап беремін?» Сонда Құдай былай деп жауап берді: «МЕН МӘҢГІ БАР БОЛУШЫМЫН». Оларға «Мәңгі Бар Болушымын деген мені сендерге жіберді», - деп айт. Исраилдіктерге тағы былай деп айт: «Мен Ата-бабаларыңның Құдайы, Ыбырайым, Ысқақ, Жақыптың сиынған Құдайы — Жаратқан Иемін. Менің атым мәңгі бақи осылай болмақ».

Мұса қорыққандықтан әрі сөзге шорқақ болғандықтан, перғауынға барғысы келмеді. Сондықтан Құдай оған көмекші ретінде ағасы Һаронды жіберді.

Мысыр елінің патшасы Исраил халқын бостандыққа жіберуден бас тартатынын Құдай Мұсаға алдын ала ескерткен болатын. Мұса мен Һарон перғауынның алдына барып: «Исраилдің Құдайы саған былай дейді: Менің халқымды жібер!» Бірақ перғауын оларды тыңдамады. Ол исраилдіктерді бостандыққа жібермей, керісінше оларды одан да көп жұмыс істеуге мәжбүрледі.

Мұса мен Һарон перғауынның алдына бірнеше рет барды, бірақ перғауын әрдайым халықты жіберуден бас тартты. Сонда Құдай Мысыр еліне он ауыр апат жіберді. Осы апаттармен перғауынды жазалау арқылы Құдай Өзінің перғауыннан және Мысырдың жалған құдайларынан құдіретті екенін көрсетті.

Бірінші апат ретінде Құдай Ніл өзенінің суын қанға айналдырды. Бірақ перғауын исраилдіктерді сонда да жібермеді.

Содан кейін Құдай Мысыр еліне бақаларды қаптатып жіберді. Перғауын Мұсадан Мысыр халқын бақалардан құтқаруын өтінді. Бірақ Мұса Құдайға сиынғандықтан бақалар қырылып қалса да, перғауын жүрегін қасарыстырып, Исраил халқын Мысырдан жібергісі келмеді.

Сондықтан Құдай масаларды қаптатып, Мысырды жазалады. Бірақ перғауын қасарысуын тоқтатпады. Кейін Құдай Мысыр еліне шыбын-шіркейлерді быжынатып жіберді. Сол кезде перғауын Мұса мен Һаронды шақырып алып: «Егер бізді осы апаттан құтқарсаңдар мен исраилдіктерді бостамын!» — деді. Мұса сиынғаннан кейін Құдай Мысыр елін шыбын-шіркейлерден арылтты. Дегенмен перғауын қайтадан жүрегін қасарыстырып Исраил халқын жібермей қойды.

Сол уақытта Құдай мысырлықтардың малдары жаппай қырылатын індет жіберді. Перғауын тағы жүрегін қасарыстырып, исраилдіктерді жібермеді.

Содан кейін Құдай Мұсаға перғауынның алдына барып, аспанға күл шашсын деп бұйырды. Мұса осылай істенгенде, мысырлықтардың денелерінде іріңді жаралар пайда болды, ал исраилдіктер аман қалды. Құдай перғауынның жүрегін қасарыстырып қойғандықтан, ол Исраил халқын тағы да жібермей қойды.

Содан кейін Құдай Мысыр еліне бұршақ жаудырды. Сонда елдегі өнімнің басым бөлігі жойылып, далада жүрген адамдар мен малдардың бәрі қырылып қалды. Перғауын Мұса мен Һаронды шақыртып алып: «Мен күнә жасадым. Құдайға дұға етіп бұршақты тоқтатсаңдар, мен сендерді жіберемін», — деді. Мұса дұға еткеннен кейін бұршақ жаууын тоқтатты.

Бірақ перғауын тағы да күнә жасап жүрегін қасарыстырды. Ол Исраил халқын жібермей қойды.

Сонда Құдай Мысыр жеріне шегіртке қаптатты. Олар бұршақтан аман қалған егістіктің барлығын жалмап тастады.

Содан соң Құдай Мысыр еліне қара түнек орнатты. Ол үш күнге созылды. Бүкіл Мысыр жерін қараңғылық басқаны соншалық, олар үйлерінен шыға алмай қалды. Ал исраилдіктер тұратын аймақта жарық болды.

Тоғыз апаттан кейін де перғауын қасарысып исраилдіктерді Мысырдан жібергісі келмеді. Перғауын Құдайға құлақ аспағандықтан, Құдай оларға тағы бір апат жіберуді ұйғарды. Осы апаттан кейін перғауын Исраил халқын босатуға мәжбүр болады.

Құдай Мұса мен Һаронды перғауынның алдына қайта жіберіп, одан Исраил халқын босатуды талап етті. Егер перғауын Исраил халқын жібермесе, онда Құдай мысырлықтардың тұңғыш ұлдары мен малдарының тұңғыш төлдерін өлтіретінін ескертті. Бірақ перғауын мұны естісе де, Құдайға сенуден және мойынсұнудан бас тартты.

Мысыр елін ауыр жаза күтіп тұрды. Бірақ Құдай Исраил елінің тұңғыш ұлдарына құтқарылу жолын дайындап қойған еді. Әр отбасы мінсіз тоқтыны таңдап, оны құрбандыққа шалулары тиіс болатын.

Құдай исраилдіктерге сол тоқтының қанын үйлерінің есік жақтаулары мен маңдайшаларына жағуды және тоқтының етін отқа қақтап, ашытқысыз пісірілген нанмен тезірек жеуді бұйырды. Сонымен қатар Құдай оларға, ет пен нанды жеп болған соң, Мысырдан шығуға дайын болу керектігін айтты.

Исраилдіктер Құдайдың айтқанын бұлжытпай орындады. Түн ортасында Құдай бүкіл Мысыр елін аралап, әрбір тұңғыш ұлды өлтірді.

Исраилдіктердің үйлерінің есік жақтаулары мен маңдайшаларына қан жағылған еді, Құдай сол үйлердің қасынан өтіп кетеді. Осы үйлердің ішіндегі адамдар аман қалды. Олар тоқтының қаны арқылы құтқарылды.

Перғауын Құдайға сенбеді және Оған мойынсұнбады, сондықтан Құдай бүкіл Мысыр елін жазалады. Ол әр мысырлықтың тұңғыш ұлын өлтірді.

Мысырлықтардың әрбір тұңғыш ұлы: түрмеде отырған тұтқынның тұңғышынан бастап, перғауынның тұңғышына дейін өлді. Бүкіл Мысыр еліндегі адамдар қайғыдан зар еңіреп жылады.

Сол түні перғауын Мұса мен Һаронды шақырып алып: «Бүкіл Исраил халқын жинаңдар да, Мысыр жерінен дереу кетіңдер!» — деді. Мысырлықтар да исраилдіктердің дереу кетуін талап етті.

Исраилдіктер Мысыр елінен шыққандарына қатты қуанды. Мысырлықтар оларға сұрағандарының бәрін, тіпті алтын, күміс пен бағалы заттарын да берді. Исраилдіктер Мысырдан шыққан кезде, кейбір басқа ұлт адамдары Құдайға сеніп, оларға еріп шықты.

Құдай әрқашан олармен бірге болып, жүретін жолдарын көрсетіп отырды. Ал халық Оның соңынан еруге тиіс болды. Құдай исраилдіктердің алдында күндіз бұлт бағанасы ретінде, түнде от бағанасы ретінде жүріп отырды.

Бірнеше күннен кейін перғауын мен оның халқы исраилдіктерді жібергендеріне өкініп, оларды қайтадан құлдыққа салғылары келді. Сөйтіп олар исраилдіктердің соңынан қуды. Бұның бәрін Құдай Өзінің перғауыннан және Мысырдың жалған құдайларынан мықты Жаратқан Ие екенін көрсету үшін осылай істеді.

Исраилдіктер Мысыр әскерінің қуып келе жатқанын көргенде, перғауынның әскері мен Қызыл теңіздің арасында қамалып қалғанын түсінді. Олар қатты қорқып, Мұсаға: «Бізге айдалада өлгеннен гөрі мысырлықтарға құл болғанымыз жақсы еді ғой!» — деп күңкілдеді.

Ал Мұса халыққа жауап беріп: «Қорықпаңдар! Бүгін Құдайдың Өзі сендер үшін шайқасып, өздеріңді құтқарады!» — деді. Құдай Мұсаға сөзін жалғастырып былай деп бұйырды: «Халық Қызыл теңізге қарай жылжи берсін».

Сол уақытта күні бойы исраилдіктерді жетелеп келе жатқан бағана тәрізді бұлт көштің алдыңғы жағынан артына қарай ығысып, мысырлықтар мен олардың ортасына барып тұрды. Бұлт мысырлықтар жағына қараңғылық орнатып, исраилдік жақта түнді жарық қылып тұрды. Осылай Мысыр әскері исраилдіктерге түні бойы жақындай алмады.

Сол кезде Құдай Мұсаға: «Теңіздің үстіне қарай қолыңды соз!» —деп бұйырады. Мұса қолын созғанда, Құдай қатты жел тұрғызып, теңіздің суын қақ айырады. Осылайша теңіз арқылы жол пайда болады.

Исраил халқы құрғақ жермен теңіз ортасынан өте шықты, су оларды оң мен солынан қабырға іспетті қоршап тұрды.

Мысырлықтар исраилдіктердің қашып бара жатқандарын көріп, арттарынан қуа жөнелді.

Олар исраилдіктердің ізімен теңіздің ортасына дейін барды. Жаратқан Ие мысырлықтардың үрейлерін ұшырып, берекелерін кетірді. Күймелері балшыққа батып, олар: «Қашып құтылайық! Жаратқан Иенің Өзі исраилдіктер үшін шайқасып жатыр!» — деп айқайлады.

Исраилдіктердің бәрі теңіздің арғы бетіне өтіп болғаннан кейін Құдай Мұсаға: «Қолыңды тағы теңізге қарай соз!» — деп бұйырды. Мұса солай істеді. Сонда су өз орнына келіп, бүкіл мысырлықтар судың астында қалды. Осылай бүкіл Мысыр әскері суға батып кетті.

Исраилдіктер мысырлықтардың түгел қырылып қалғанын көргенде Құдайға сеніп, Мұсаның — Құдайдың пайғамбары екеніне көздері жетті.

Исраилдіктер өздерін өлім мен құлдықтан құтқарған Құдайдың алдында қуанып шаттанды. Енді олар Құдайға мойынсұнып, Оған еркін қызмет ете алатын болды! Бостандыққа ие болған исраилдіктер шаттанып, мысырлықтардың әскерінен құтқарған Жаратқан Иені мадақтап ән шырқады.

Құдай исраилдіктерге мысырлықтардың құлдығынан құтылған осы күнді еске алу үшін жыл сайын тойлауды бұйырды. Бұл күнді Құтқарылу мейрамы деп атады. Құтқарылу мейрамында исраилдіктер құрбандыққа мінсіз тоқтыны шалып, оны ашытқысыз пісірілген нанмен жейтін.

Құдай исраилдіктерді Қызыл теңізден өткізгеннен кейін елсіз дала арқылы Синай тауына әкелді. Дәл осы тауда Мұса жанып тұрған бұтаны көрген еді. Халық Синай тауының етегіне орналасты.

Құдай Мұса мен Исраил халқына: «Егер Менің айтқандарыма құлақ асып, оларды орындайтын болсаңдар, онда Мен сендермен Келісім жасап, сендер Менің құнды меншігім, діни қызметкерлерім және қасиетті халқым боласыңдар!» — деді.

Құдай Мұсаға Онымен кездесетін үшінші күнге халықты дайындауды бұйырды. Халық Құдаймен кездесуге екі күн дайындалды. Үшінші күні Құдай Синай тауының басына түсті. Ол келгенде күн күркіреп, найзағай ойнап, таудың басын қалың бұлт басып, қатты керней дауысы естілді. Құдай Мұсаны шақырғанда, ол тауға көтеріліп кетті.

Тауда Құдай халықпен Келісім жасап, оларға он өсиет берді. Ол былай деді: «Мен сендердің Құдайларың Жаратқан Иемін. Мен сендерді Мысырдағы құлдықтан құтқардым. Менен басқа ешқандай тәңірлерің болмасын!»

«Жалған тәңір бейнелерін жасама, сондайларға бас иіп табынба. Өйткені Мен – Жаратқан Иемін, Өзімнен басқа ешқандай тәңірлерің болмасын. Менің атымды орынсыз аузыңа алма. Сенбі күн Маған бағышталған қасиетті күн екенін есіңнен шығарма. Басқаша айтқанда, алты күн еңбектеніп барлық жұмыстарыңды істей бер, ал жетінші күні демалып, Құдай Иең туралы терең ойланатын бол».

«Ата-анаңды құрметте. Кісі өлтірме. Неке адалдығын бұзба. Ұрлық жасама. Өтірік айтпа. Басқаның әйеліне, үйіне, не өзге де ешқандай нәрсесіне сұқтанба».

Бүкіл халық бірауыздан Құдай берген өсиеттерді орындауға келісті. Барлығы тек Құдайға ғана бас иіп, Оған ғана табынамыз және Оның меншігі боламыз деп келісті.

Құдай исраилдіктерге үлкен шатыр — киелі шатыр құру керектігін де айтты. Сөйтіп оны қалай құру керектігін және ішіне не қою керектігін де түсіндіріп берді. Құдай оларға шатырдың ішін екіге бөліп тұратын үлкен шымылдық орнатуды бұйырды. Жаратқан Ие шымылдықтың артындағы бөлмеге келіп, сол жерді мекендейтін болды. Сол бөлмеге бас діни қызметкерге ғана кіруге рұқсат берілді.

Құдай Өзінің діни қызметкерлері ретінде Мұсаның ағасы Һарон мен оның ұрпақтарын таңдап алды. Халық киелі шатырдың алдында құрбандық шалатын орын салуға тиіс болды. Құдайдың заңын бұзған әрбір адам құрбандық шалатын сол орынға мал әкелетін. Ал діни қызметкер сол малды Құдайға арнап құрбандыққа шалып өртеп жіберетін. Құдай былай дейді, осы малдың қаны адамның күнәсын өтейді. Адам сол құрбандығы арқылы Құдай алдында тазарады.

Құдай Өз халқына көптеген өсиеттер мен ережелер берді. Ол Өзінің заңдарын орындағандарды, жарылқап қорғаймын деп уәде берді. Ал заңдарын орындамағандарды Құдай жазалаймын деп уәде етті. Құдай екі тас тақтайшаға он өсиет жазып, Мұсаға Синай тауына шығып сол тақтайшаларды алсын деп бұйырды.

Мұса көп күн бойы Синай тауында болып, Құдаймен сөйлесті. Адамдар Мұсаның оралуын күтіп шаршады. Олар Һаронға алтындарын әкеліп беріп, Құдайдың орнына сиынатын тәңір мүсінін жасап беруді талап етеді. Осылайша адамдар Құдайға қарсы сұмдық күнә жасады.

Һарон алтыннан жалған тәңір ретінде бұқа мүсінін жасады. Халық сол мүсінге табынып, құрбандық шала бастайды. Құдай осы күнәлары үшін оларға қатты ашуланды. Құдай Мұсаға оларды құртып жібергісі келетіні туралы айтты. Мұса оларды аман қалдыруын сұрап Құдайға жалбарынады. Сонда Ол Мұсаның мінажатына құлақ асып, халықты құртамын деген райынан қайтады.

Синай тауынан түскен кезде Мұсаның қолында Құдай он өсиет жазып берген екі тақташа болды. Мұса бұқа мүсінін көріп, қатты ашуланады, сөйтіп тас тақташаларды сындырып тастайды.

Содан кейін Мұса бұқа мүсінін өртеп, ұнтақтап тастайды. Ұнтағын суға тастап, сол суды халыққа ішкізді. Осылай Құдай Исраил халқына ауыр апат жіберіп, көп адам қырылып қалады.

Құдай Мұсаға сынған тақташалардың орнына Он өсиет жазылған жаңа тақташалар жасауды бұйырды. Мұса Құдайдың айтқанын бұлжытпай орындады. Ол қайтадан тауға шығып, Құдайдан халықтың күнәсін кешіруді сұрап мінажат етеді. Құдай Мұсаның мінажатына құлақ асып, Исраил халқын кешіреді, сөйтіп жаңа тақташаларға Он өсиет жазып береді. Мұса осы тақташалармен таудан қайтып келеді. Содан кейін Құдай исраилдіктерді Синай тауынан уәделі жерге апарады.

Мысырдан шығу 19-34- тараулардан алынған Киелі кітап әңгімесі

Құдай исраилдіктермен жасаған келісіміне сай, орындау керек барлық заңдарды бергеннен кейін, оларды Синай тауынан түсірді. Құдай олардың алдында бұлтты бағана болып жүрді, ал халық Оның соңынан ерді. Ол халықты уәде еткен Қанахан еліне апармақ болды.

Құдай Ыбырайым, Ысқақ пен Жақыптың ұрпақтарын уәделі жерге апаратыны туралы уәде еткен еді. Бірақ сол жерде көптеген халықтар тұратын. Олар қанахандықтар деп аталды. Қанахандықтар Құдайға сиынбады және Оған мойынсұнбады. Олар жалған тәңірлерге табынып, көптеген зұлым іс-әрекеттер жасады.

Құдай исраилдіктерге: «Уәделі жерге кіргенде бүкіл қанахандықтардың көзін құртыңдар. Олармен одақтаспаңдар, неке құрмаңдар. Сендер олардың жалған тәңірлерін жоюларың керек. Егер Менің айтқанымды бұлжытпай орындамасаңдар, онда Маған емес, олардың жалған құдайларына табына бастайсыңдар», — деп ескертті.

Исраилдіктер Қанаханның шекарасына жақындап келгенде, Мұса Исраилдің әр руынан бір-бірден он екі ер адамды таңдап алды. Оларды сол жердің қандай екенін білу үшін барлап келуге жіберді. Сонымен қатар олар қанахандықтардың әскери күшін біліп келулері керек еді.

Он екі ер адам Қанахан жерін қырық күн бойы барлап қайта оралады. Олар халыққа келіп: «Ол жер шыныменде жақсы, өнімі мол жер екен!» — дейді. Бірақ олардың ішіндегі он барлаушы: «Олардың қалалары өте берік салынған және онда алып адамдар тұрады екен! Егер біз оларға шабуыл жасасақ, қырылып қаламыз», — деді.

Ал басқа екі барлаушы Халеп пен Нұн ұлы Ешуа былай дейді: «Иә, рас! Қанахандықтар алып әрі мықты, бірақ біз оларды жеңе аламыз! Құдай біз үшін шайқасады».

Бірақ халық Халеп пен Нұн ұлы Ешуаны тыңдамады. Олар Мұса мен Һаронға: «Сендер неге бізді осы қауіпті жерге алып келдіңдер? Одан да біздің Мысыр жерінде қалғанымыз жақсы еді. Біз олардың жеріне басып кірсек, соғыста құримыз, ал әйелдеріміз бен балаларымыз қанахандықтарға құл болмақ», — деп ашуланды. Олар өздеріне Мысыр жеріне қайта алып баратын жаңа басшыны тағайындағылары келді.

Құдай халықтың айтқандарын естіп, қатты ашуланды. Ол Киелі шатырға келіп: «Маған қарсы шыққандарың үшін сендер шөл даланы кезіп жүретін боласыңдар. Жиырма жастан асқандардың барлығы осында өліп, ешқайсысы Мен уәде еткен жерге кіре алмайды. Тек Халеп пен Нұн ұлы Ешуа ғана кіреді», — дейді.

Адамдар Құдайдың сөзін естігенде жасаған күнәлары үшін қатты өкінді. Содан соң олар Қанахан тұрғындарына қарсы соғысуды ұйғарды. Мұса қанахандықтармен соғыспаңдар, Құдай сендермен бірге бармайды деп ескертсе де, олар Мұсаны тыңдамады.

Құдай бұл соғысқа исраилдіктермен бірге бармағандықтан, қанахандықтар оларды күйрете жеңіп, көбін өлтірді. Содан кейін олар Қанахан жерінен шегініп, қырық жыл бойы шөл даланы кезіп жүрді.

Шөл далада жүрген қырық жыл бойы Құдай оларды қамқорлап жүрді. Ол аспаннан халыққа «ман һу» деген нан жаудырып отырды. Киімдері мен аяқкиімдерін Құдай сақтағандықтан, олар еш тозбады.

Құдай керемет жолмен оларға жартастан су ағызды. Бірақ осының бәріне қарамастан исраилдіктер Құдайға және Мұсаға шағымданып, күңкілдей берді. Ал Құдай болса, Өз уәдесіне сенімді болып қала берді. Құдай Өз уәдесі бойынша, Ыбырайым, Ысқақ және Жақыптың ұрпақтарын қамтамасыз етіп жүрді.

Бірде халықтың ішетін суы таусылып қалады. Сонда Құдай Мұсаға: «Мына жартасқа бұйыра сөйле, сонда ішінен су шықпақ», — дейді. Бірақ Мұса бүкіл халықтың алдында Құдайға мойынсұнбады. Ол жартасқа су ақсын деп бұйырудың орнына, қолындағы таяғымен екі рет ұрып қалады. Сонда жартастан су ағып, бүкіл халық шөлін қандырады. Бірақ Құдай Мұсаның мойынсұнбағанына ашуланып былай дейді: «Сен Мені тыңдамағаның үшін Мен уәде еткен жерге кірмейсің».

Қырық жыл бойы шөл даланы кезіп жүргеннен кейін, Құдайға қарсы шыққан адамдардың барлығы өлді. Сонда Құдай халықты уәделі жердің шекарасына қайтадан әкелді. Мұса қартайған еді, сонда Құдай халық басшысы қылып Нұн ұлы Ешуаны тағайындайды. Құдай Мұсаға: «Бір күні Мен адамдарға өзің сияқты бір пайғамбарды жіберемін», — деп уәде етті.

Құдай Мұсаға уәде еткен жерді көрсету үшін таудың басына алып шығады. Мұса уәде еткен жерді көрді, бірақ Құдай оған сол жерге кіруге рұқсат бермеді. Содан кейін Мұса қайтыс болып, исраилдіктер оны отыз күн бойы жылап жоқтайды. Нұн ұлы Ешуа халықтың жаңа басшысы болып тағайындалады. Ол Құдайға сенім артып, мойынсұнғандықтан, халықты жақсы басқарды.

Міне, Исраил халқының Құдай уәде еткен Қанахан жеріне кіретін уақыты келді. Сол жерде Иерихон атты қала болды. Ол мықты қабырғалармен қоршалған болатын. Нұн ұлы Ешуа Иерихонға екі барлаушы жіберді. Сол қалада Рахаб есімді жезөкше әйел тұратын. Ол барлаушыларды үйіне жасырып, кейін оларға қаладан қашып кетуге көмектеседі. Ол исраилдіктердің құдіретті Құдайына сенгендіктен солай істеді. Тыңшылар әйелге исраилдіктер Иерихонды талқандаған кезде оның үй-ішін қорғаймыз деп уәде берді.

Уәделі жерге кіру үшін Исраил халқына Иордан өзенінен өту керек болды. Құдай Нұн ұлы Ешуаға: «Ең алдымен діни қызметшілер барсын», — деді. Діни қызметшілер Иорданға түскен сәтте өзеннің суы бөгеліп қалады, ал исраилдіктер жағаға құрғақ жермен өте шықты.

Халық Иордан өзенінен өткеннен кейін Құдай Нұн ұлы Ешуаға қуатты Иерихон қамалына шабуыл жасауға дайын болуды бұйырды. Құдай Нұн ұлы Ешуаға діни қызметшілер мен жасақшыларға Иерихон қамалын алты күн бойы күніне бір рет айналып жүруді тапсырады. Діни қызметшілер мен жасақшылар Құдайдың нұсқауларын орындады.

Құдай исраилдіктерге жетінші күні қаланы жеті рет айналып шығуды бұйырады. Содан кейін діни қызметшілер керней тартып, халық дауыстап айқайлауға тиіс болды. Сонда Иерихон қабырғасы құлап, олар қаланы жаулап алады. Исраилдіктер солай істеді.

Олар Құдайдың бұйрығын орындаған сәтте, Иерихонның қабырғасы құлады! Исраилдіктер Құдайдың бұйырғанындай қаладағының барлығын қырып жойды. Тек кейінірек Исраил халқына қосылған Рахаб пен оның үй-ішін тірі қалдырды. Исраилдіктердің Иерихон қаласын қиратқанын естіген Қанаханның басқа тұрғындары оларға да шабуыл жасайды деп қорқа бастады.

Құдай исраилдіктерге: «Қанахан жерінде тұратын ешқандай халықпен одақтаспаңдар», — деген еді. Бірақ Қанахан жерінде тұратын бір халық Нұн ұлы Ешуаны алдады. Олар гибеондықтар болатын. Олар Қанахан жерінен алыста тұрамыз деп, Нұн ұлы Ешуадан одақтас болуды өтінген еді. Осылайша Нұн ұлы Ешуа мен Исраил халқының басқа да басшылары Құдайдың еркін сұрамай гибеондықтармен одақтас болады.

Үш күннен кейін исраилдіктер гибеондықтардың шын мәнінде Қанахан жерінде тұратынын естіді. Олар гибеондықтарға алдап кеткендері үшін қатты ашуланды. Дегенмен исраилдіктер олармен жасасқан бейбітшілік келісімін бұзбады, өйткені олар Құдайдың алдында уәде берген болатын. Біраз уақыттан кейін Қанахан жерінде тұратын аморлық патшалар гибеондықтардың Исраил халқымен одақ құрғанын естіді. Аморлық патшалар әскерлерін біріктіріп, Гибеон қаласына шабуыл жасамақ болды. Сол уақытта Гибеон тұрғындары Нұн ұлы Ешуадан көмек сұрады.

Нұн ұлы Ешуа Исраил әскерін жинады. Олар түні бойы Гибеон қаласына жүріп отырды. Таңертең аморлықтарға күтпеген жерден шабуыл жасады.

Сол күні Құдай исраилдіктер үшін соғысты. Құдай аморлықтарды әбігерге түсіріп, аспаннан үлкен бұршақ жаудырғандықтан олардың көбі қаза тапты.

Сонымен қатар исраилдіктерде аморлықтарды толықтай жеңуге жеткілікті уақыт болу үшін Құдай аспанда күнді тоқтатып қойды. Сол күні Құдай Исраил халқына ұлы жеңіс сыйлады.

Құдай осы әскерлерді талқандағаннан кейін, Исраил халқына шабуыл жасау үшін, көптеген басқа да Қанахан халықтары бірікті. Бірақ Нұн ұлы Ешуа басқарған исраилдіктер оларға шабуыл жасап қырып жойды.

Осы шайқастан кейін Құдай Исраил халқының әрбір руына уәде еткен жерден өз үлестерін бөліп беріп, Исраил халқына айналасындағы барлық жауларынан тыныштық сыйлады.

Нұн ұлы Ешуа қартайғанда, бүкіл Исраил халқын шақырды. Ол исраилдіктерге Құдаймен Синай тауында бекіткен келісімді орындаймыз деген уәделерін естеріне салды. Халық Құдай алдында сенімді болып, Оның өсиеттерін орындауға уәде берді.

Нұн ұлы Ешуа өлгеннен кейін Исраил халқы Құдайды тыңдамай, Оның заңдарына бағынбай кетті. Исраилдіктер Қанахан жерінен қалған халықтарды қуып шығармады. Олар шынайы Құдай — Жаратқан Иенің орнына қанахандықтардың құдайларына сиынды. Исраилдіктердің патшалары болмады, сондықтан әркім өзіне дұрыс болып көрінгенді істейтін.

Көп жыл бойы Исраил халқы Құдайға мойынсұнбағандықтан, Құдай оларды жазалап, айналасында тұрып жатқан жауларының қолына түсіріп отырды. Олар исраилдіктерді тонап, мүліктерін тартып алып, олардың көбін өлтірді. Ұзақ жыл қысымшылық көргеннен кейін, Исраил халқы Құдайдан кешірім сұрап, жауларынан құтқаруын өтінді. Осылай көп рет қайталанып отырды.

Исраилдіктер жасаған істеріне өкінген сайын, Құдай оларды құтқарып отырды әрі жауларына қарсы шығып, халықты азат ететін билеуші жіберетін. Сонда елде тыныштық орнап, би әділдікпен билік жүргізді. Құдай исраилдіктерге көмек ретінде билерді тағайындап отырды. Жауласқан көрші мадияндықтарға Исраил халқын жеңуге жол бергеннен кейін, Құдай исраилдіктерге сондай билердің біреуін жібереді.

Жеті жыл бойы мадияндықтар Исраил халқының астығын тонап келген еді. Исраилдіктерді үрей билеп, мадияндықтардан жасырынып үңгірлерді паналап жүрді. Ақыры, олар Құдайға сиынып, құтқаруын өтінді.

Сол уақытта Гедеон атты исраилдік өмір сүрді. Бірде ол мадияндықтардан жасырынып, бидайдың дәндерін бастырып жатқанда, оған Жаратушының періштесі келіп: «Мықты жауынгер, Құдай сенімен бірге! Барып Исраил халқын мадияндықтардан құтқар!» — деп тапсырды.

Гедеонның әкесінде жалған тәңірлерге арналған құрбандық үстелі бар еді. Құдай Гедеонға оны бұзып, орнына Жаратқан Иеге арнап құрбандық үстелін тұрғызуды бұйырады. Бірақ Гедеон адамдардан қорыққандықтан, түннің болғанын күтіп, құрбандық үстелін бөлшектеп бұзып тастайды. Оның орнына Гедеон Құдайға арнап құрбандық үстелін тұрғызып, құрбандық шалады.

Таңертең адамдар құрбандық үстелінің бұзылғанын көргенде қатты ашуланып, Гедеонды өлтіру үшін оның үйіне барады. Сонда Гедеонның әкесі: «Сендер неге өздеріңнің құдайларыңды қорғауға тырысып жатырсыңдар? Егер ол шын құдай болса, онда өзін-өзі қорғасын!» — дейді. Мұны естіген халық Гедеонды өлтіремін деген райынан қайтты.

Мадияндықтар исраилдіктерді тонауға тағы да келеді. Олардың көп болғаны соншалық, санау мүмкін болмады. Сонда Гедеон исраилдіктерді жинап, жауларына қарсы тұрмақшы болды. Исраилдіктерді мадияндықтардан құтқарып алу үшін Құдайдың оны шақырғанына көз жеткізу үшін Гедеон Құдайдан екі белгі сұрады.

Бірінші белгі ретінде Гедеон жерге қойдың жүнін қойып, Құдайдан таңғы шықтың тек жүнге түсіп, ал жердің құрғақ қалуын сұрайды. Құдай солай істейді. Келесі түні, Гедеон Құдайдан қойдың жүнінің құрғақ болып, жердің ылғалды болуын сұрайды. Құдай осыны да істеді. Сонда оның шынымен де Құдайдың Исраил халқын мадияндықтардан құтқарып алу үшін шақырғанына көзі жетеді.

Кейін Гедеон маңайына сарбаздарды шақырды, содан оған отыз екі мың адам келеді. Бірақ Құдай оған бұл сарбаздардың тым көп екенін айтады. Сонда Гедеон шайқасудан қорқатын жиырма екі мың адамды үйіне қайтарып жіберді. Құдай оған сарбаздардың әлі де тым көп екенін айтады. Сонда Гедеон Құдай көрсеткен тек үш жүз сарбазды ғана таңдап алып, қалғандарын үйлеріне қайтарып жіберді.

Сол түні Құдай Гедеонға: «Мадияндықтардың тұрағына бар да, айтқан сөздеріне құлақ түр. Олардың айтқандарын естігенде, шабуыл жасаудан қорықпайтын боласың», — деді. Түнде Гедеон жасақшылардың тұрағына таяп келгенде, бір мадияндық жауынгер өзінің көрген түсін жолдасына айтып жатты. Сол түсінде бір таба арпа наны мадиянның тұрағына құлап түсіпті. Ол бір қосқа соғылып, оны қиратқан екен. Жолдасы оған: «Бұл түс Гедеонның әскері мадияндық әскерді қиратады дегенді білдіреді!» — деп жауап берді. Осыны естігенде, Гедеон Құдайға басын иіп тағзым етті.

Гедеон өз жауынгерлерінің қосына қайтып келіп: «Құдай мадияндықтарды біздің қолымызға тапсырды», — деді. Содан кейін Гедеон әр адамның қолына керней, жалындаған алау мен құмыра ұстатты. Олар барып, мадияндықтар ұйықтап жатқан тұрақты айналдыра қоршап алды. Мадияндықтар жарықты көріп қоймаулары үшін, Гедеонның үш жүз жауынгері жанып тұрған алауды бос құмыраның ішіне жасырып қойған еді.

Осыдан кейін Гедеонның сарбаздары бір уақытта құмыраларын сындырып тастады, сол кезде жалындаған алаудан айнала кенет жарық болып кетті. Жауынгерлер керней тартып: «Жаратқан Ие үшін әрі Гедеон үшін семсер!» — деп ұрандаумен болды.

Құдай мадияндықтарды шатастырғандықтан, олар өзара шайқасып бірін-бірі өлтіре бастады. Мадияндықтардың артынан қуып бару үшін Гедеон тез арада исраилдіктерді хабаршылары арқылы көмекке шақырды. Исраилдіктер олардың көбін өлтіріп, ал қалғандарын өз жерлерінен қуып шықты. Сол күні жүз жиырма мың мадияндық қаза тапты. Солай Құдай Исраилді құтқарды.

Халық өздеріне Гедеонның патша болғанын қалады. Гедеон оған келіспеді, оның орнына мадияндықтардан алынған алтын сырғаларды сұрады. Сонда халық Гедеонға көп алтын әкеледі.

Гедеон сол алтыннан бас діни қызметкердің киіміне ұқсас ерекше киім жасап, оны өзінің туған қаласына апарып қояды. Сонда халық сол киімге жалған құдай ретінде табына бастайды. Гедеон қартайып қайтыс болғаннан кейін, халық қайтадан жалған құдайларға сиына бастайды. Сол үшін Құдай Исраил халқын жазалап, жауларының алдында жеңіліске ұшырауға жол береді. Ақыры исраилдіктер Құдайдан тағы көмек сұрайды, сонда Құдай оларға басқа би жібереді.

Осылай көп рет қайталанды: исраилдіктер күнә жасағанда, Құдай оларды жазалайтын, кейін олар кешірім сұрағанда, Құдай оларды құтқарып көмектесетін би жіберетін. Ұзақ жылдар бойы Құдай исраилдіктерге оларды жаулардан құтқаратын көптеген билер жіберген болатын.

Ақыры исраилдіктер Құдайдан басқа халықтардағыдай оларға да патша беруін сұрады. Олар өздерін соғысқа бастап апаратын патшаның болғанын қалады. Құдайға халықтың бұл өтініші ұнамаса да, Ол сұрағандары бойынша оларға патша тағайындап берді.

Саул Исраилдің бірінші патшасы болды. Ол Исраил халқының жүрегінен шыққан бойы ұзын, сымбатты жігіт еді. Исраил еліне билік жүргізген алғашқы жылдары Саул жақсы патша болды. Бірақ кейін ол зұлым істер жасап, Құдайға мойынсұнбай кетті. Сонда Құдай оның орнына басқа патша тағайындады.

Құдай Дәуіт есімді жас исраилдікті таңдап алып, оны Саулдан кейінгі патша болуға дайындаған еді. Дәуіт Бетлехем қаласынан шыққан шопан болатын. Әкесінің малын бағып жүргенде Дәуіт қойларға шапқан арыстан мен аюларды өлтіретін. Ол кішіпейіл, адал адам болды. Ол Құдайға сенім артып, Оған мойынсұнды.

Жас кезінде Дәуіт Ғолият есімді алып жауынгермен шайқасқан болатын. Ғолият өте күшті, тәжірибелі жауынгер еді, оның бойы шамамен үш метрдей болатын! Құдай Дәуітке Ғолиятты жеңіп, Исраилді құтқаруға көмектесті. Содан кейін де Дәуіт Исраилдің жауларын жеңіп отырды. Ол ұлы жауынгер атанып, Исраил әскерін көп рет соғысқа бастап алып жүрді. Дәуіт исраилдіктердің көңілінен шығып, олар оны мақтап жүрді.

Халықтың Дәуітті жақсы көргені соншалық, Саул қызғанып, оған қарсыласы ретінде қарай бастады. Сонда Саул Дәуітті өлтірмекші болады, ал Дәуіт Саул мен оның нөкерлерінен шөл далаға қашып кетеді. Бірде Саул жасақшыларымен Дәуітті іздеп шығады. Ол Дәуіт тығылып отырған үңгірге кіріп, оны көрмей қалады. Сонда Дәуіт Саулдың артынан білдіртпей келіп, оның киімінің шетін кесіп алады. Содан кейін Саул үңгірден шыққанда, Дәуіт оны дауыстап шақырып, кесілген киімінің бөлігін көрсетеді. Сонда Саул Дәуіттің оны өлтіріп, патшалығын алып қоятын мүмкіндігі болса да, оны қолданбағанын түсінді.

Біраз уақыттан кейін Саул шайқаста өліп, оның орнына Дәуіт Исраилдің патшасы болады. Құдай Дәуітті жарылқап, оны әрбір істе табысты етті. Ол жақсы патша болды, халық та оны жақсы көрді. Дәуіт көптеген шайқастарға қатысты, ал Құдай Исраилдің жауларын жеңуге көмектесті. Иерусалим қаласын жаулап алып, оны патшалығының астанасы етті. Ол сол қалада тұрып, елді басқарды. Дәуіт қырық жыл бойы патшалық құрды. Ол басқарған жылдары Исраил мықты әрі бай мемлекетке айналды.

Дәуіт халқына Құдайға сиынып, құрбандық жасайтын ғибадатхана салғысы келді. Себебі бұдан бұрын Исраил халқы 400 жыл бойы Мұса жасаған Киелі шатырда Құдайға ғибадат етіп, құрбандықтар ұсынатын.

Сол уақытта Натан есімді бір пайғамбар өмір сүрген еді. Құдай оны Дәуітке мына сөздерді айтуға жіберді: «Сен көп соғысқандықтан, Маған арналған киелі үйді салмайсың. Оны сенің ұлың салатын болады. Бірақ Мен сені молынан жарылқаймын. Сенің ұрпағыңнан шыққан Біреу Исраил халқына мәңгі билік құратын болады». Мәңгі билік құра алатын Дәуіттің бірден бір ұрпағы ол — Мәсіх. Мәсіх — бүкіл әлемді күнәдан құтқаратын Құдайдың таңдаулысы.

Дәуіт Натанның сөзін естігенде Құдайды мадақтады, оған осыншама құрмет көрсетіп, көптеген баталарды бергені үшін Оған алғыс айтты. Дәуіт Құдайдың осы уәделерді қашан орындайтынын білмеді. Бірақ біз исраилдіктердің Мәсіхті ұзақ уақыт бойы — мың жыл шамасында күткенін білеміз.

Дәуіт көптеген жылдар бойы өз халқын әділдікпен басқарды. Ол Құдайға мойынсұнды, ал Құдай оны жарылқап жүрді. Әйтсе де кейін ол Құдайдың алдында ауыр күнә жасады.

Бір күні Дәуіт сарайынан төмен қарағанда шомылып жатқан бір сұлу әйелді көрді. Ол оның кім екенін білмеді, ол туралы қызметшілері арқылы сұрастырып, оның есімі Барсабия екенін білді.

Қарамай кері бұрылып кетудің орнына, Дәуіт кызметшілерін жіберіп әйелді өзіне алдыртады. Ол Барсабиямен жақындасып, оны үйіне қайтарып жібереді. Біраз уақыт өте келе Барсабия аяғының ауыр екендігі туралы Дәуітке хабарлайды.

Барсабия Урия атты кісінің әйелі еді. Урия Дәуіттің мықты батырларының бірі болатын. Сол уақытта ол соғыста жүрген еді. Сонда Дәуіт Урияны соғыстан шақырып алып, әйеліне баруға бұйрық береді. Бірақ Урия басқа жауынгерлер соғысып жатқандықтан үйге барып демалудан бас тартты. Сонда Дәуіт Урияны қайтадан соғысқа жіберіп, қолбасшыға Урияның өлуі үшін оны шайқастың ең алғы шебіне қойсын деп бұйрық береді. Сөйтіп Урия соғыста қаза табады.

Урия өлгеннен кейін, Дәуіт Барсабияға үйленеді. Көп ұзамай ол ұлды болады. Дәуіттің бұл әрекетіне Құдай қатты ашуланды. Оған ауыр күнә жасағанын айту үшін Натан пайғамбарды жібереді. Дәуіт күнә жасағанын мойындап Құдайдан кешірім сұрайды. Құдай оны кешіреді. Осыдан кейін Дәуіт өмірінің соңына дейін, тіпті, қиын жағдайларда да Құдайдың жолымен жүріп, Оған мойынсұнды.

Әйтсе де Дәуіттің ұлы туылған кезде шетінеп кетеді. Осылай Құдай Дәуітті жазалады. Сонымен қатар Дәуітке өмірінің соңына дейін жанұясының кейбір мүшелері қарсы шығып отырды. Дәуіттің патшалығы қатты әлсірей бастады. Дәуіттің мойынсұнбағанына қарамастан, Құдай Дәуітке берген уәделерін орындап Өзінің адалдығын көрсетті. Кейінірек Дәуіт пен Барсабия тағы бір ұлды болып, оның атын Сүлеймен деп қояды.

Дәуіт патша 40 жыл бойы билік құрды. Ол дүниеден озғаннан кейін Исраилді оның ұлы Сүлеймен басқарды. Құдай Сүлейменге сөзін арнап, одан не қалайтынын сұрайды. Сүлеймен Құдайдан халықты басқаратын даналық сұрады. Бұл жауап Құдайға ұнады, сондықтан Ол оны әлемдегі ең данышпан адам етті. Сонымен қатар Құдай Сүлейменді дана билеуші етіп, оған көп байлық сыйлады.

Иерусалимде Сүлеймен әкесі Дәуіт салғысы келген ғибадатхананы тұрғызды. Оны Дәуіт көзі тірісінде тұрғызамын деп, тіпті керек жабдықтарды да жинап қойған болатын. Енді халық Құдайға киелі шатырда емес, ғибадатханада сиынып, сол жерде Құдайға құрбандық шалатын болды. Құдай киелі үйде Исраил халқымен бірге болды.

Сүлеймен патша қанша дана болғанымен, Құдайға мойынсұнбады. Сүлеймен шетелдік әйелдерге ғашық болды. Құдай бөтен халықтардан әйел алуға тыйым салса да, ол көп әйел алды. Сол әйелдер өздерімен бірге жалған құдайларын ала келіп, оған сиынатын. Сүлеймен де қартайған шағында солардың құдайларына табына бастады.

Құдай осы істері үшін Сүлейменге ашуланып, оның өлімінен кейін Исраил халқын екі патшалыққа бөліп жазалайтынын айтады.

Сүлеймен қайтыс болған соң, оның ұлы Рохабоғам патша болды. Бүкіл Исраил халқы оны патша етіп бекіту үшін жиналды. Сонда халық Рохабоғамға Сүлейменнің халыққа ауыр жүк артып, көп салық салғанын айтып шағымданады. Олар Рохабоғамнан жұмыстарын жеңілдетуін сұрайды.

Бірақ Рохабоғам оларға: «Әкем Сүлеймен сендерге ауыр жүк артып қойды дейсіңдер. Ал мен оның үстіне тағы қосып беремін, сендерді одан да ауыр азапқа саламын!» — деп ақымақтықпен жауап қайтарды.

Осы сөздерді естіген халықтың көпшілігі Рохабоғамға қарсы шықты. Исраилдің он руы Рохабоғамның патшалығында қалғысы келмеді және оны патша ретінде мойындаудан бас тартты. Рохабоғаммен бірге тек екі ру ғана қалды, олар Яһуда немесе Яһудея патшалығы деп аталды.

Қалған он ру өздеріне Еробоғам есімді адамды патша етіп тағайындады. Осы он ру елдің солтүстік жағында тұрды. Олар Исраил патшалығы деп аталды.

Исраил патшасы Еробоғам жаман патша болып шықты. Ол Құдайға мойынсұнбай халықты күнә жасауға көндірді. Еробоғам өз халқы табынатын екі жалған тәңір мүсінін орнатып қойды. Енді халық киелі үйде Құдайға сиыну үшін Яһудея аймағында орналасқан Иерусалимге бармайтын болды.

Яһудея мен Исраил бір-бірімен жауласып, жиі соғысып өмір сүрді.

Жаңа Исраил елінің патшаларының барлығы жаман болды. Бұл патшалардың орнына патша болғысы келген басқа исраилдіктер олардың көбін өлтірген еді.

Исраилдің патшалары мен халқының көпшілігі жалған тәңірлерге табынатын. Бұл кезде олар көбіне азғындыққа салынып, тіпті өздерінің балаларын құрбандыққа шалатын.

Яһуданың патшалары Дәуіттің ұрпақтары болды. Олардың кейбіреулері әділ билік жүргізіп, Құдайға ғибадат ететін жақсы адамдар болған. Бірақ Яһуда патшаларының көбі жалған құдайларға табынатын жаман билеуші болды. Сол патшалардың кейбіреулері өз балаларын жалған құдайларға құрбандыққа шалатын. Яһуда елінің көптеген тұрғындары да Құдайға қарсы шығып, жалған құдайларға табынатын.

Құдай исраилдіктерге үнемі пайғамбарларын жіберіп отырды. Пайғамбарлар Құдайдың сөзін естіп, оны адамдарға жеткізетін.

Ахаб Исраил елінде патшалық құрған уақытта сол елде Ілияс есімді бір пайғамбар өмір сүрді. Ахаб жаман адам еді. Ол бүкіл халықтың Бағал есімді жалған тәңірге табынуына түрткі болды. Ілияс Ахабқа былай деді: «Жалған тәңірлерге табынғандарың үшін, енді жаза ретінде мен «Жаңбыр жаусын!» деп айтпайынша, Исраилде не жаңбыр да жаумайтын, не шық та түспейтін болады!» Осыны естігенде Ахабтың Ілиясқа ашуланғаны соншалық, оны өлтіруді ұйғарды.

Сонда Құдай Ілиясқа айдалаға барып, Ахабтан жасырынуды тапсырды. Ол Құдай көрсеткен бір сайдың маңына барды. Күн сайын таңертең және кеште қарғалар оған нан мен ет әкеліп отырды. Сол уақытта Ахаб пен оның әскері Ілиясты қанша іздесе де, таба алмады.

Біраз уақыттан кейін сайдың суы жаңбыр жаумағандықтан тартылып қалды. Сонда Ілияс Құдай бұйырғандай жақын маңдағы елге барды. Сол жерде бір кедей жесір әйел баласымен бірге тұратын. Елде астық болмағандықтан олардың тамақтары таусылайын деп жатты. Бірақ әйел Ілиясқа қамқорлық көрсеткендіктен, Құдай оларды тамақпен қамтамасыз етті: жаңбыр жауғанға дейін кеспектегі ұн мен құмырадағы май таусылмады. Сондықтан елді қуаңшылық пен аштық жайласа да, оларда әрдайым жейтін тамақтары болды. Бұл үш жылға созылды.

Ақырында Құдай Ілиясқа қайта жаңбыр жаудыратынын айтады. Құдай Ілиясқа Исраилге қайтып, Ахаб патшаға баруды бұйырады. Ілияс патшаның алдына келді. Ахаб патша оны көргенде: «Міне, Исраилдің басына пәле түсірген адам», — дейді. Ілияс оған жауап қайтарып: «Исраилдің басына пәле түсірген өзіңсің! Сен шынайы Құдайды, Жаратқан Иені тастап, Бағалға табынып кеттің! Исраил тұрғындарының барлығын және Бағалдың жалған пайғамбарларын Қармил тауына жина», — деді.

Ахаб солай істеді. Исраилдің барлық тұрғындары Қармил тауына жиналды. Бағалдың атынан сөйлейтін адамдар да келді. Олар Бағалдың пайғамбарлары еді. Ілияс адамдарға: «Сендер қашанғы екі ойлы болып жүре бермексіңдер? Егер Жаратқан Ие — Құдай болса, онда Жаратқан Иеге табыныңдар! Егер Бағал — Құдай болса, онда Бағалға табыныңдар!» — деді.

Содан кейін Ілияс Бағалдың пайғамбарларына: «Бұқаны сойып, оны бөлшектеп, құрбандық орнына қойыңдар, бірақ от жақпаңдар. Содан соң мен де дәл солай істеп, малды құрбандық орнына қоямын. Кім құрбандыққа от жіберсе, сол шынайы Құдай», — дейді. Бағалдың пайғамбарлары құрбандықты дайындайды, бірақ от жақпайды.

Бағалдың пайғамбарлары оған күні бойы дұға етті. Кешке қарай олар дұғаларын тоқтатты. Сонда Ілияс малды алып Құдайға арналған құрбандық шалатын орнына қойды. Ол құрбандық шалатын орынның айналасындағы арық суға толғанша, малдың еті мен отынның үстіне адамдарға он екі құмыра су құйғызды.

Сол сәтте аспаннан от жалыны түсіп, құрбандықты, отынды, тастарды өртеп, тіпті құрбандық шалатын орынның айналасындағы суды да құрғатып жіберді. Адамдар соны көргенде, етпеттерінен жерге жата кетіп: «Жаратқан Ие — шынайы Құдай! Жаратқан Ие — шынайы Құдай!» — деп айқайлай берді.

Содан кейін Ілияс былай деді: «Бағалдың пайғамбарларының қашып кетулеріне жол бермеңдер». Халық Бағалдың пайғамбарларын ұстап алып, басқа жерге алып барды. Сөйтіп сол жерде олардың көздерін құртты.

Ілияс Ахаб патшаға: «Нөсер жаңбырдың астында қалып қоймау үшін тез арада үйіңізге қайтыңыз», — деді. Көп ұзамай аспанды қара бұлт басып, жаңбыр құйып кетті. Осылайша Жаратқан Иенің бұйрығымен қуаңшылық тоқтады. Бұл Оның шынайы Құдай екеніне дәлел болды.

Ілияс жер бетіндегі қызметін аяқтағанда, Құдай Еліше есімді адамды Өзінің пайғамбары етіп тағайындады. Құдай Еліше арқылы көптеген кереметтер жасады. Сол кереметтердің бірі Нағыман деген әскер қолбасшысымен болды. Ол емі жоқ тері ауруымен ауыратын. Нағыман Еліше туралы естіп, оған барып, өзін сауықтыруын өтінді. Бірақ Еліше Нағыманның алдынан шықпай, бір қызметшісі арқылы оған Иордан өзеніне жеті рет түсіп шомылуды тапсырады.

Бастапқыда Нағыман Елішенің оның алдынан шықпағанына ашуланып, айтқанын орындағысы келмеді. Бірақ кейін райынан қайтып, Иордан өзеніне барып жеті рет суға түсіп шомылады. Сонда Құдай оны ауруынан құлан-таза сауықтырады.

Елішеден кейін Құдай Исраил халқына көптеген пайғамбарларды жіберіп отырды. Барлығы оларды жалған тәңірлерге табынудан бас тартуға шақырды. Мұның орнына олар әділдікті ұстанып, бір-біріне мейірімді болуға тиісті еді. Пайғамбарлар халыққа, егер зұлымдық жасауларын доғармаса әрі Құдайға мойынсұнбайтын болса, онда Құдай оларға күнәлары үшін үкім шығарып, жазалайтынын ескертті.

Бірақ халық көп жағдайда Құдайға мойынсұнбады. Адамдар көбіне пайғамбарларды қудалап, кейде тіпті өлтіретін. Бірде олар Еремия деген бір пайғамбарды өлтіру үшін суы жоқ, түбі батпақ құдыққа тастады. Патшаның оған жаны ашып, өліп қалмас бұрын оны нөкерлеріне құдықтан шығарып алуды бұйырды. Бұған дейін ол батпаққа белшесінен батқан еді.

Олардың жек көргендеріне қарамастан пайғамбарлар адамдарға Құдайдың сөзін жеткізе берді. Егер олар теріс жолдарынан қайтып, тәубеге келмесе, онда Құдайдың оларды жойылуға қалдыратынын ескертті, сөйтіп Оған мойынсұнуға шақырып отырды. Сонымен қатар пайғамбарлар Құдайдың Мәсіхті жіберетіні жөніндегі уәдесін адамдардың естеріне салып отырды.

Исраил мен Яһуда елі Құдайға қарсы күнә жасауларын доғармады. Олар Синай тауында Құдаймен жасаған келісімдерін бұзды. Халықтың теріс жолдан қайтып, Құдайға бет бұруы үшін Ол бірнеше рет пайғамбарларын жіберді. Бірақ олар Құдайға мойынсұнбады.

Құдай осы екі патшалықты мойынсұнбағандары үшін жазалап, оларды жауларының жоюына қалдырды. Сол уақытта Ассур қуатты елдердің бірі болған еді. Ассурлықтар басқа халықтарға қатыгез болды. Олар Исраил еліне шабуыл жасап, оны жаулап алды. Ассурлықтар Исраил патшалығындағы көптеген адамдарды өлтіріп, байлығын тонап алып кетті және елдің үлкен бөлігін өртеп жіберді.

Ассурлықтар барлық басшыларды, қолөнершілер мен байларды Ассур жеріне алып кетті. Исраилде тек ең кедей адамдар ғана қалды.

Содан кейін ассурлықтар сол жерге басқа халықтарды көшіріп әкелді. Сол халықтар қираған қалаларды қайтадан тұрғызды. Олар сол жерде қалған исраилдіктерге үйленді. Басқа халықтардың адамдарына үйленген исраилдіктердің ұрпақтары самариялықтар деп аталды.

Яһуда елінің тұрғындары Исраил халқының сенім артпағаны және мойынсұнбағаны үшін Құдайдың қалай жазалағанын көрді. Сонда да олар жалған тәңір мүсіндеріне, соның ішінде қанахандықтардың құдайларына табына берді. Құдай оларға ескерту үшін пайғамдарларды жіберді, бірақ олар құлақ аспады.

Ассурлықтардың Исраил патшалығын қиратқанына шамамен 100 жыл өткеннен кейін, Құдай Бабыл патшасы Набуходоносорды Яһуда еліне шабуыл жасау үшін жібереді. Сол уақытта Бабыл қуатты патшалық болатын. Сонда Яһуда патшасы Набуходоносордың қызметшісіне айналып, жыл сайын оған алым-салық төлеп тұруға мәжбүр болды.

Бірақ бірнеше жылдан кейін Яһуда елінің патшасы Бабылға қарсы бас көтереді. Сонда бабылдықтар қайтып келіп, Яһуда еліне шабуыл жасады. Олар Иерусалимді басып алып, ғибадатхананы қиратты, сөйтіп қала мен ғибадатханадағы барлық қазынаны алып кетеді.

Бас көтергені үшін Набуходоносор әскері жаза ретінде Яһуда патшасының көз алдында оның балаларын өлтіріп, кейін өзінің көзін ойып алады. Олар патшаны Бабылға алып кетеді, сол жерде ол түрмеде қайтыс болады.

Набуходоносор мен оның әскері тек кедей адамдарды ғана жерді өңдеу үшін қалдырып, Яһуда халқының көбін Бабылға айдап әкетеді. Құдай халқы уәделі жерден тыс жақта өмір сүрген кезең Бабылға жер аударылу кезеңі деп аталды.

Халықты күнәлары үшін жазалап, құлдыққа айдалуға жол берсе де, Құдай Өз халқын ұмытпады, уәдесін де есінен шығармады. Құдай ары қарай Өз халқына қамқорлық көрсетіп, пайғамбарлары арқылы сөзін жеткізіп отырды. Құдай жетпіс жылдан кейін исраилдіктердің уәделі жерге қайта оралатыны жөнінде уәде берді.

Шамамен жетпіс жылдан кейін Парсы елінің патшасы Кир Бабылды талқандады. Енді Бабыл патшалығының орнына Парсы патшалығы көптеген халықтарға билік жүргізе бастады. Сол кездері исраилдіктерді яһудилер деп атайтын. Олардың көпшілігі өмір бойы Бабылда тұрған еді. Елін, жерін ұмытпаған бірнеше яһуди ақсақалы ғана қалған еді.

Парсы патшалығы қуатты болса да, бағындырып алған халықтарға мейіріммен қарады. Көп ұзамай Кир Парсы елінің патшасы болып тағайындалды. Сонда ол еліне оралғысы келген яһудилердің бәріне Парсы елінен Яһуда жеріне қайтуға рұқсат берген жарлық шығарды. Ол тіпті киелі үйді қайта тұрғызуға қажеттінің бәрін де берді! Осылайша жетпіс жылдық құлдықтан кейін бір топ яһуди Иерусалим қаласына қайтып оралды.

Адамдар Иерусалимге оралғаннан кейін киелі үйді қайта тұрғызып, қаланың айналасындағы қабырғаларды көтерді. Яһудилер әлі Парсы еліне бағынышты болса да, уәделі жерде тұрып, киелі үйде Құдайға ғибадат ете алды.

Құдай осы әлемді жаратқан кезде, болашақта осы дүниеге Иса Мәсіхті жіберетінін білген еді. Құдай бұл туралы Адам ата мен Хауа анаға уәде етті. Ол әйелдің Ұрпағы жыланның басын мыжитынын айтқан еді. Сол жылан шайтан болатын. Ол жылан кейпінде келіп Хауа ананы алдады. Құдай әйелдің Ұрпағы жыланның басын мыжиды дегенде, Мәсіхтің осы дүниеге келіп шайтанды біржола жеңетіні туралы білдірген еді.

Құдай Ыбырайымға оның ұрпағы арқылы жер бетіндегі барлық халықтарды жарылқайтыны жөнінде уәде берген еді. Құдай бұл уәдесін болашақта Мәсіхті жіберу арқылы орындамақшы болды. Мәсіх осы дүниеге келгенде, барлық халықтардың адамдарын күнәларынан құтқаратын болады делінген.

Құдай Мұсаға болашақта ол сияқты бір пайғамбарды жіберетінін айтып уәде еткен болатын. Осылайша Құдай Мәсіхті жіберетіні туралы уәдесін тағы да қайталады.

Құдай Дәуітке де оның ұрпағынан Мәсіхтің шығатыны жайлы уәде берген еді. Құдай осы Ұрпақтың Патшасы болып, Құдайдың халқына мәңгі билік құратынын айтты.

Құдай Еремия пайғамбарға адамдармен Жаңа Келісім жасайтынын айтты. Бұл Келісім Құдайдың Исраилмен Синай тауында жасаған Көне Келісімінен өзгеше: онда барлығы да Құдайды жақыннан танып білетін болады. Құдай өз тәлімін адамдардың ақыл-саналарына дарытып, жүректеріне жазып қоятынын айтты. Осындай әрбір адам Құдайды сүйіп, Оның өсиеттерін орындауға ұмтылатын болады. Ол олардың Құдайы, ал олар Оның халқы болады. Құдай олардың күнәларын кешіріп, бұдан былай есіне алмайтын болады. Мәсіх адамдармен осындай Жаңа Келісім жасайды.

Құдайдың пайғамбарлары болашақта келетін Мәсіхтің пайғамбар, діни қызметкер және патша болатынын да айтты. Пайғамбар — Құдайдың сөзін естіп, оны халыққа жеткізетін адам. Құдай уәде еткен Мәсіх кемелді пайғамбар болады. Ол Құдайдың сөзін толықтай естіп, түсініп, адамдарға үйрететін болады.

Исраилдің діни қызметкерлері халық үшін Құдайға мінажат етіп, халықтың атынан құрбандыққа мал шалатын. Осы құрбандықтар адамдардың күнәларына бола келетін жазадан құтқару үшін берілетін. Адамдар діни қызметкерлерге мінсіз малдарды алып келетін, ал олар сол малдарды Құдайға құрбандыққа шалатын. Мәсіх Өзін Құдайға мінсіз құрбандық ретінде ұсынатын кемелді Бас діни қызметкер болуы керек еді. Бұл Мәсіхтің күнәсіз болып, Өзін құрбандыққа беруі арқылы күнәлардың құнын өтегенін білдірді, енді басқа құрбандықтың қажеті жоқ болды.

Әр халықтың өз патшасы мен билері болды. Олар Құдайды танып білмегендіктен Оған ұнамайтын істерді жасады. Дәуіт исраилдіктерге ғана билік құрған болса, Дәуіттің Ұрпағы Мәсіх бүкіл әлемге билік жүргізетін болады. Ол әділдікпен, даналықпен мәңгі билік жүргізеді.

Құдайдың пайғамбарлары Мәсіхтің қандай болатынын сипаттаған. Малахи пайғамбар Мәсіхтің алдында Ілияс пайғамбардың келетінін айтқан. Ол маңызды қызмет атқарды. Ишая пайғамбар Құтқарушы Мәсіхтің пәк қыздан туылатынын айтқан. Ал Миха пайғамбар Мәсіхтің Бетлехем қаласында дүниеге келетінін көрсеткен.

Ишая пайғамбар Мәсіхтің Ғалилея өлкесінде тұратыны жөнінде жазған. Ол жаралы жүректерді жұбатып, тұтқындардың босатылатынын жариялайды. Мәсіх ауруларды, тіпті саңыраулар мен зағиптарды және сал адамдарды да сауықтыратын болады деп жазған.

Ишая пайғамбар Мәсіхті себепсіз жек көріп, Оны қабылдамайтыны жөнінде де айтқан. Басқа пайғамбарлар Мәсіхпен бірге жүрген адамның Оған опасыздық жасайтынын жазған. Зәкәрия пайғамбар сол адам опасыздық жасағаны үшін отыз күміс теңге алатынын айтты. Ал басқа пайғамбарлар адамдардың Мәсіхті өлтіріп, Оның киімін жеребе тастап бөлісіп алатындары жайлы жазған.

Пайғамбарлар Мәсіхтің қандай өліммен өлетінін болжаған еді. Ишая пайғамбар алдын ала мыналарды да айтты: адамдар Оның бетіне түкіріп, мазақ қылып, ұрып-соғады. Олар Исаның өлгенін тексеру үшін бүйіріне найза сұғып алады. Иса Мәсіх ешқандай зұлымдық жасамаса да, азап шегіп өледі.

Пайғамбарлар Мәсіхтің еш күнәсіз, мінсіз болатыны туралы да айтқан еді: «Ол кемелді адам болады. Бірақ Иса Мәсіх бүкіл адамзаттың күнәсін Өз мойнына артып, сол үшін жанын қияды. Оның құрбандық өліміне сену арқылы адамдар енді Құдаймен татуласа алады». Сол себепті Құдайдың жоспары бойынша Мәсіх құрбан болуға тиіс еді.

Пайғамбарлар Құдайдың Мәсіхті өлімнен қайта тірілтетіні жайлы да айтқан болатын. Исаның өліп, қайта тірілуі арқылы Құдайдың адамзатпен Жаңа Келісім жасағанын көреміз. Бұл Құдайдың жоспары болған еді. Осылайша Құдай күнәға батқан адамдарды құтқаруды көздеді.

Құдай пайғамбарларға Мәсіх туралы көп шындықты ашып берген болатын, бірақ олардың ешқайсысы Мәсіхті көре алмай кетті. Соңғы пайғамбарлық сөздердің айтылғанына төрт жүз жыл өтті. Осылай Өзінің белгілеген уақытында Құдай осы дүниеге Мәсіхті жіберді.

Бұрынғы заманда Құдай Өзінің пайғамбарларына сөзін арнап, олар арқылы халыққа сөзін жеткізіп отырған. Бірақ содан кейін төрт жүз жыл бойы Құдай адамдарға үн қатпады. Бір күні Құдай Зәкәрия есімді діни қызметкерге періштесін жібереді. Зәкәрия мен оның әйелі Елізабет Құдайды қастерлейтін жандар еді. Екеуінің де жасы ұлғайып қалған еді. Ал Елізабет құрсақ көтермегендіктен балалары болмады.

Зәкәрия ғибадатханада қызмет етіп тұрғанда оған періште көрініп былай деді: «Сенің әйелің ұл табады. Ұлдың атын Жақия деп қоясың. Құдай оны Киелі Рухқа кенелтеді және Жақия халықты Мәсіхтің келуіне дайындайды!» Зәкәрия жауап қайтарып: «Бұған қалай көз жеткізе аламын? Өйткені мен қартайдым, әйелімнің де жасы ұлғайды ғой!» — деді.

Періште Зәкәрияға жауап беріп: «Құдай мені саған жақсы хабар жеткізу үшін жіберді. Сен менің айтқандарыма сенбегендіктен, нәресте туылғанға дейін сөйлей алмайтын мылқау болып қаласың», — деді. Сол сәтте-ақ Зәкәрия сөйлеу қабілетінен айырылды. Періште кетіп, Зәкәрия үйіне оралды. Көп ұзамай әйелі жүкті болды.

Елізабет жүкті болғанына алты ай өткенде сол періште кенет оның туысы Мәриямға келді. Мәриям Жүсіп атты жігітке айттырылып қойған пәк қыз еді. Періште оған: «Сен жүкті болып, ұл табасың. Оның атын Иса деп қоясың. Ол Жаратушы Құдайдың Ұлы болып, мәңгілік билік құрады», — деді.

Мәриям одан: «Бұл қалай болмақ, мен еркекпен жақындасқан емеспін ғой?» — деп сұрады. Періште оған: «Саған Киелі Рух қонып, Құдай құдіретін дарытады. Сондықтан бұл киелі Бала Құдайдың (рухани) Ұлы деп аталмақ» — деп жауап берді. Мәриям періштенің айтқанына сенеді.

Мәриям туысқанына келіп амандасқан сәтте Елізабеттің ішіндегі нәресте тыпырлап кетеді. Елізабет Киелі Рухқа кенеліп, оның алдында Мәсіхтің анасы тұрғанын түсінеді. Құдайдың оларға жасаған істері үшін әйелдер Оған қуана алғыстарын білдіреді. Мәриям Елізабеттің үйінде үш ай тұрғаннан кейін үйіне қайтып оралады.

Біраз уақыттан кейін Елізабет ұл туады. Зәкәрия мен Елізабет, періште айтқандай, ұлдарының атын Жақия деп қояды. Сонда Зәкәрияға тіл бітіп, қайтадан сөйлеп кетеді. Зәкәрия былай деді: «Жаратқан Ие таңдап алған халқына келіп, оны құтқарып алады! Балам, сен Жаратқан Иенің пайғамбары боласың. Адамдарға күнәларынан кешірім алатын жолды көрсететін боласың!»

Мәриям Жүсіп есімді әділ жігітке айттырылып қойған еді. Ол Мәриямның аяғы ауыр екендігін білгенде, оған жаны ашып, қалыңдығын ел алдында ұятқа қалдырмау үшін ешкімге білдірмей келісімдерінен бас тартпақ болды. Бірақ ол осыны ойлап жүргенде, періште түсінде оған келіп аян берді.

Періште оған: «Жүсіп, Мәриямға үйленуден қорықпа. Себебі құрсағындағы Баласы Киелі Рухтан. Мәриям ұл таппақ, Оның атын Иса (Жаратқан Ие құтқарады деген мағынада) деп қой! Себебі Ол халқын күнәларынан құтқаратын болады», — деді.

Жүсіп Мариямға үйленіп, оны өз үйіне әкелді, бірақ ол босанып, Ұлын тапқанша Жүсіп онымен жақындасқан жоқ.

Сол уақыттары Рим әміршісі Исраил адамдарын санақтан өткізуді ұйғарды. Ол әркімнің ата-бабалары тұрған жерге барып, тізімге тіркелуін бұйырады. Сондықтан олар Дәуіт патшаның туған қаласы Бетлехемге барды, ол Жүсіп пен Мәриямнің ата-бабасы еді. Сол жерде Мәриямның босанатын уақыты келді.

Бетлехемде Жүсіп пен Мәриямға мал қорадан басқа түнейтін орын болмады. Мәриям сол жерде босанады. Төсек болмағандықтан, ол нәрестені ақырға жатқызады. Жүсіп пен Мәриям нәрестені Иса деп атайды.

Сол маңайда түнде бірнеше малшы малдарын күзетіп жатқан еді. Кенет олардың алдында жарқыраған періште пайда болды. Малшылар қатты қорқып кетті, сонда періште оларға: «Қорықпаңдар, мен сендерге қуанышты хабар әкелдім. Бүгін Бетлехемде Иеміз Мәсіх дүниеге келді!

Мұның белгісі ретінде сендер ақырда құндақтаулы жатқан Нәрестені көресіңдер», — деді. Кенет аспан періштелерге толып кетті. Олар Құдайды мадақтап: «Заңғар көкте Құдай мадақталсын! Жер жүзінде Өзі риза болған адамдарға тыныштық болсын!» - деді.

Содан кейін періштелер көкке көтеріліп, малшылардан алыстап кетті. Малшылар қойларын тастап, Нәрестені көруге асықты. Көп ұзамай олар періште айтқан жерге келіп, ақырда жатқан Исаны тапты. Олар қатты қобалжыған еді. Малшылар Жүсіп пен Мәриямға Сәби туралы періштеден естігендерін айтып берді. Олар көріп-естігендері үшін Құдайды мадақтап, қойлары жатқан жерге қайтып кетті.

Шығыстағы бір елде ғұламалар тұратын. Олар жұлдыздарды зерттейтін. Бір күні сол ғұламалар аспаннан ерекше бір жұлдызды байқайды. Бұл жұлдыздың яһудилердің жаңа туған Патшасының дүниеге келгенін көрсететінін түсінді. Сол себепті олар сол Патшаға ізет білдіру үшін жолға шығады. Олар ұзақ жол жүріп Иса мен Оның әке-шешесі тұрған Бетлехем қаласына келеді.

Ғұламалар нәресте мен анасын көрген кезде Оған иіліп ізет білдірді. Содан кейін ғұламалар Исаға бағалы сый тартуларын ұсынып, үйлеріне оралды.

_Матай 1-тарау және Лұқа 2-тараудан алынған Киелі кітап әңгімесі

Зәкәрия мен Елізабеттің ұлдары Жақия ер жетіп пайғамбар болды. Ол айдалада шегіртке мен жабайы араның балын жеп, түйе жүнінен жасалған шапан киіп жүретін.

Көптеген адамдар Жақияның сөзін тыңдау үшін айдалаға келіп жатты. Ол былай деп уағыз айта бастады: «Теріс жолдан қайтып, Құдай жолына түсіңдер! Құдай Патшалығының жер бетіне орнайтын кезі таяп қалды!»

Жақияның сөздерін естігенде, олардың көбі теріс жолдарынан қайтып, Құдай жолына түсті. Жақия оларды Иордан өзенінде шомылдыру рәсімінен өткізді. Жақияға көптеген дін басшылары да келді, бірақ олар күнәларына өкініп, теріс жолдан қайтпады.

Жақия дін басшыларына: «Ей, улы жыланның тұқымдары! Теріс жолдан қайтып, Құдай жолына түсіңдер! Құдай жақсы жеміс бермейтін әрбір ағашты шауып, отқа тастайды», — деп ескертті. Халықтың көбі Жақияны Құдайдан келген пайғамбар деп құрметтеді. Жақия пайғамбарлардың мына сөздерін орындады: «Сенің алдыңнан Өзімнің хабаршымды жіберемін. Ол Саған жол дайындайтын болады. Сай-салалар толтырылып, тау-төбелер аласартылсын, бұралаң жолдар түзетіліп, бұдыр жерлер тегістелсін!»

Кейбір діни басшылар Жақиядан: «Сен Мәсіхсің бе?» — деп сұрады. Жақия жауап қайтарып: «Мен Мәсіх емеспін, Ол менен кейін келе жатыр. Ол құдіретті, Мен Оның құлы болып, кебісін әперуге де тұрмаймын», — деді.

Келесі күні Иса шомылдыру рәсімінен өту үшін Жақияға келеді. Жақия Исаны көріп былай деді: «Қараңдар! Мынау – Құдайдың құрбандыққа жіберген Тоқтысы. Ол адамзаттың күнәсін Өз мойнына артып, сол үшін жанын қияды».

Кейін Жақия Исаға былай деді: «Сізді шомылдыру рәсімнен өткізуге мен лайықты емеспін. Қайта Сіздің мені осы рәсімнен өткізгеніңіз жөн болар еді». Иса былай деп жауап берді: «Қазір солай болсын! Солай Құдайдың еркі толық орындалады». Сөйтіп Иса күнәсіз болса да, Жақияның шомылдыру рәсімінен өтеді.

Иса шомылдыру рәсімінен өтіп судан шыққан кезде, Құдайдың Рухы аспаннан көгершін бейнесінде келіп, Исаның үстіне қонды. Дәл сол сәтте Құдайдың аспаннан: «Бұл Менің сүйікті (рухани) ұлым! Мен Оған толық ризамын!» — деген дауысы естілді.

Құдай осылай болатынын алдын ала Жақияға айтқан еді: «Сен Киелі Рухтың Біреуге қонғанын көргенде, Киелі Рухқа Шомылдырушының соның Өзі екенін білесің!». Бұл оқиға Құдайдың жалғыз екенін және Ол үшбірлік екенін көрсетеді. Жақия Исаны шомылдыру рәсімінен өткізген кезде Құдай-Әкенің сөйлегенін естіді, Құдай-Ұлы Исаны, сонымен қатар Құдай-Киелі Рухты көрді.

Шомылдыру рәсімінен өткеннен кейін Киелі Рух Оны айдалаға бастап алып барды. Иса сол жерде қырық күн және қырық түн болды. Сол уақыт бойы Ол ораза ұстады, бірақ соңында әбден ашықты. Сонда шайтан Исаның қасына келіп, оны азғыра бастады.

Шайтан Исаға: «Егер Құдайдың (рухани) Ұлы болсаң, мына тастарды жейтін нанға айналдыршы», — деді.

Бірақ Иса шайтанға былай деп жауап берді: «Құдай Сөзінде: Адам тек нанмен ғана емес, Құдайдың аузынан шыққан әрбір сөзімен өмір сүреді деп жазылған».

Осыдан кейін шайтан Исаны ғибадатхананың төбесіне апарып, былай деді: «Егер Сен Құдайдың (рухани) Ұлы болсаң, жерге секірші, өйткені Киелі жазбада: «Сен аяғыңды тасқа соғып алмауың үшін Құдай періштелеріне Сені алып жүруді бұйырады — деп жазылған ғой»».

Бірақ Иса шайтанның айтқанын істемеді. Иса оған жауап қайтарып былай деді: «Құдай Иеңді еркінсіп сынама деп Тауратта жазылған!»

Содан кейін шайтан Исаны биік таудың басына шығарып, әлемнің барлық патшалықтарын, олардың байлықтары мен құдіретін көрсетті. Содан кейін шайтан Исаға: «Егер аяғыма жығылып маған ғибадат етсең, бұлардың бәрін Саған беремін», — деді.

Бірақ Иса былай деп жауап берді: «Қасымнан кет, шайтан! Құдайдың сөзінде Ол Өз халқына былай деген: «Жалғыз Құдай Иелеріңе ғана сиынып, тек Оны қастерлеңдер!»»

Иса шайтанның азғыруына берілмеді. Содан кейін шайтан Оның қасынан кетіп қалды. Сол кезде Исаның қасына періштелер келіп, Оған қызмет етті.

Иса шайтанның сынағынан өткеннен кейін, Өзінің тұрған жері Ғалилея аймағына қайтып келді. Киелі Рух Оған зор құдіретін дарытты. Иса Ғалилея аймағын аралай жүріп, әр жерде адамдарға тәлім берді. Адамдар Ол жайлы жақсы ойда болды.

Бір күні Иса Өзінің балалық шағы өткен Назарет қаласына келді. Ол сенбі күні Құдайға сиынатын орынға, яғни мәжілісханаға барды. Сол жерде Оған дауыстап оқуға Ишая пайғамбардың сөздері жазылған шиыршық кітапты берді. Иса жазбаны ашып былай деп оқи бастады:

«Маған Жаратқан Ие Өзінің Рухын қондырды. Ол мені жарлыларға ізгі хабар жеткізуге тағайындады, сондай-ақ тұтқындарды босатып, соқырлардың көздерін ашуға және езілгендерді қанаудан азат етуге жіберді. Осы уақытта Иеміз бізге мейірімін төгіп, көмектеседі».

Содан кейін Иса орнына отырды. Сол жердегілердің барлығы Оған қадала қарады. Олар Иса оқыған жазбаның үзіндісі Мәсіх туралы екенін білді. Иса: «Осы оқығандарымның бәрі бүгін орындалды», — деді. Бұған бәрі таңғалды. Олар: «Бұл Жүсіптің баласы емес пе?» — деп өзара сұрасты.

Сонда Иса: «Пайғамбардың өз қаласында қабылданбайтыны шындық. Ілияс пайғамбардың кезінде Исраилде жесірлер көп болған. Бірақ үш жарым жыл жаңбыр жаумаған кезде, Құдай Ілиясты исраилдік жесір әйелге жібермей, басқа ұлттың жесір әйеліне жіберді», — деді.

Иса сөзін былай деп жалғастырды: «Ал Еліше пайғамбардың заманында Исраилде алапеспен ауыратын адамдар көп болатын. Бірақ Еліше олардың ешқайсысын сауықтырған жоқ. Ол тек Исраил жауларының қолбасшысы Нағыманды ғана ауруынан сауықтырды». Исаның сөзін естігендер яһудилер еді. Сондықтан олар Одан мұндай сөздерді естігенде, қатты ашуланды.

Назарет тұрғындары Исаны ұстап алып мәжілісханадан алып шығады. Сөйтіп Оны құлатып өлтірмек болып, таудың тік жарына алып барады. Бірақ Иса араларынан өтіп шығып, Назареттен кетіп қалады.

Содан кейін Иса бүкіл Ғалилея аймағын аралап жүрді, көптеген адамдар Исаға келіп жатты. Олар соқырлар, сал адамдар, саңыраулар, мылқаулар және басқа да ауруларды алып келді. Ал Иса оларды сауықтырды.

Исаға жын соққан көп адамды алып келді. Иса жындарға «шық» деп бұйырғанда, олар адамның денесінен шығып кетті. Сонда жындар: «Сен – Құдайың Ұлысың!» – деп айқайлады. Бірақ Иса оларға Өзінің кім екенін айтуға тыйым салды. Қалың жұрт Исаның күші мен билігіне таң қалып, Жаратқан Иені мадақтады.

Исаның соңынан көптеген адам еріп жүрді, кейбіреулері Оның шәкірттерінің қатарына қосылды. Ол шәкірттерінің арасынан 12 адамды таңдап алды, олар Исаның ерекше өкілдері болды. Иса оларды «елшілер» деп атады. Елшілер Исамен бірге жүріп, Одан тәлім алды.

Бір күні Исаға Таурат заңын үйретуші бір ғұлама келді. Ол Исаның ұстанған ілімін сынамақшы болды. Сондықтан ол: «Ұстаз, мәңгілік өмірге жетуім үшін не істеуім керек?» — деп сұрағанда, Иса оған: «Таурат заңында не деп жазылған?» — деген сауал қойды.

Сол адам былай деп жауап берді: «Құдай Иеңді шын жүректен, бүкіл жан дүниеңмен, бар күш-қуатыңмен, барлық ақыл-ойыңмен сүй!» Және «Өзіңді қалай сүйсең, маңайыңдағы адамды да солай сүй!» Иса оған: «Дұрыс жауап бердің. Осылай істейтін бол, сонда мәңгі өмір сүресің», — деді.

Таурат заңын үйретуші ғұлама адамдардың алдында өзінің өмір салтының дұрыс екенін көрсеткісі келіп, Исадан: «Сонда «маңайымдағы адам» кім болғаны?» — деп сұрады.

Иса оған жауап беріп мынадай бір оқиғаны айтып береді: «Бірде бір яһуди Иерусалимнен Иерихонға бара жатты.

Жолда оған қарақшылар тап беріп, оның бар нәрсесін тартып алады. Ал өзін ұрып-соғып, шала-жансар етіп тастап кетеді.

Көп ұзамай сол жолмен бір яһуди діни қызметкері өтеді. Ол жолда жатқан адамды көре тұра, арғы бетке өтіп кетеді. Сол діни қызметкер оған көмектеспей, қасынан өтіп кетеді.

Артынша сол жолдан бір леуілік өтеді. (Леуіліктер — Леуі руынан шыққан яһудилер еді, олар ғибадатхана қызметшілері болған). Ол әлгі адамның қасына келіп, бір қарайды да, өз жөнімен кете береді.

Леуіліктен кейін сол жолдан бір самариялық өтеді.Сол кезде самариялықтар мен яһудилер бір-бірін жек көретін, сондықтан араласпайтын да. Самариялық кісі жолда жатқан жаралы адамды көреді. Ол әлгі адамның яһуди екенін білсе де, оған жаны ашып көмек көрсетеді. Самариялық кісі жаралы адамның қасына барып, жараларын жуып-шайып, таңады.

Одан кейін оны көтеріп есегіне мінгізеді де, жол бойындағы бір қонақүйге апарады. Сол жерде самариялық кісі жаралы адамға көмек көрсетіп, оны күтеді.

Келесі күні самариялық адам жолға шығарда қонақүйдің иесіне ақша беріп: «Мына адамға қамқорлық жасаңыз. Егер мен берген ақшадан көп жұмсасаңыз, қайтып оралған кезде төлеймін», — деді.

Иса әлгі ғұламадан: «Қарақшылар тонап, ұрып кеткен адам үшін қайсысы «маңайындағы адам» болды?» — деп сұрады. Ғұлама: «Оған қайырымдылық көрсетіп, көмектескен адам», — деп жауап береді. Сонда Иса оған: «Сен де солай істейтін бол!» — деп тапсырады.

Сол кезде бір аса дәулетті жігіт Исаға келіп: «Ізгі Ұстаз, мәңгілік өмірге ие болу үшін не істеуім керек?» — деген сұрақ қойды. Иса оған: «Мені неге ізгі дейсің? Тек Құдай ғана ізгі. Мәңгілік өмірге ие болу үшін Оның өсиеттерін орындайтын бол!» — деп жауап берді.

Әлгі жігіт: «Өсиеттердің қайсыларын орындауым керек?» — деп сұрады. Иса: «Кісі өлтірме; неке адалдығын бұзба; ұрлық жасама; жалған куәлік берме; ата-анаңды сыйла!» және «Өзіңді қалай сүйсең, маңайыңдағы адамды да солай сүй!» — деді.

Жас жігіт: «Мен бұл өсиеттердің барлығын бала күнімнен орындап келемін. Мәңгілік өмір сүру үшін тағы не істеуім керек?» — деді. Иса оған қарап тұрып, сүйіспеншілікпен:

«Егер кемелді болғың келсе, бар да, мал-мүлкіңді сатып, ақшасын кедейлерге тарат. Сонда қазынаң көкте болады. Содан кейін қайтып келіп, шәкіртім болып соңымнан ер» — деді.

Исаның сөзін естіген жас жігіт қатты қапаланып, Оның қасынан кетіп қалады. Себебі ол аса бай болғандықтан, бар байлығынан айырылғысы келмеді.

Сонда Иса шәкірттеріне: «Байлардың Құдай патшалығына кіруі тым қиын! Байдың Құдай патшалығына кіруінен гөрі түйенің ине көзінен өтуі оңай», - деді.

Исаның сөзін естіген шәкірттері қатты таңғалып: «Ендеше кім (Құдайдың қаһарынан) құтқарыла алады?» — деп сұрады.

Иса шәкірттеріне қарап, былай деп жауап берді: «Бұл адамның қолынан келмегенмен, Құдайдың қолынан келеді».

Сонда Петір Исадан: «Біз бәрін тастап, Сіздің соңыңыздан еріп шәкірт болып жүрміз. Сонда біздің сыйымыз қандай болмақ?» — деп сұрады.

Иса былай деп жауап берді: «Маған бола үй-ішін, бауырларын, ата-анасын, бала-шағасы мен дүние-мүлкін қалдырған әркім жүз есе артығымен алады әрі мәңгілік өмірге ие болады. Алдыңғы қатардағылар соңғылар болады, ал соңғылар алдыңғы қатарға шығады».

Бір күні Петір Исадан: «Ұстаз, егер бауырласым маған қарсы күнә жасай берсе, оны неше рет кешіруім керек? Жеті ретке дейін бе?» — деп сұрады. Иса: «Жеті рет емес, жеті қайтара жетпіс ретке дейін», — деп жауап берді. Мұнымен Иса әрдайым кешіру керектігі туралы айтқысы келді. Кейін Иса мына әңгімені айтып берді:

«Құдай Патшалығындағы жағдай мынаған ұқсас: Бір патша қызметкерлерінен есеп алмақшы болады. Сонда бір қызметкер екі жүз мың жылдық жалақыға қарыз екен.

Қызметкер бұл қарызын төлей алмайтын болғандықтан, патша оның өзін де, отбасын да құлдыққа сатып, түскен ақшамен қарызын өтеуге бұйырады.

Сонда қызметкер патшаның аяғына жығылып: «Өтінемін, сәл күте тұрыңызшы, қарызымның бәрін төлеймін», — деп жалбарынады. Қызметкеріне жаны ашыған патша оның бүкіл қарызын кешіріп, босатып жібереді.

Қызметкер далаға шыққанда, оған қарыз болған қызметтес жолдасын кездестіреді. Оның қарызы төрт айлық жалақыға тең болатын. Қызметкер оны ұстап алып: «Маған қарызыңды дәл қазір қайтар!» — деп талап етеді.

Қарыздар жолдасы аяғына жығылып: «Маған сәл уақыт бере гөр, қарызымның бәрін қайтарамын», — деп жалынады. Бірақ қызметкер оны қарызын төлегенше түрмеге жапқызады.

Болған оқиғаны көрген басқа қызметшілер қатты наразыланды. Олар патшаға барып, болған оқиғаның бәрін айтып береді.

Сонда патша әлгі қызметкерді шақырып алып: «Әй, зұлым қызметші! Сен менен өтінгендіктен, мен сенің қарызыңды кешірдім емес пе? Ендеше сен де солай істеуің керек еді!» - деді. Сөйтіп қаһарланған патша қызметкерді қарызын толық өтегенше түрмеге жапқызады»

Иса сөзін былай деп қорытындылады: «Егер сендер бауырластарыңды шын жүректен кешірмесеңдер, Көктегі Әкем де әрқайсыларыңмен солай істемек».

Иса Өзінің елшілерін Құдай Патшалығы туралы уағыздап, тәлім беру үшін, көптеген ауылдарға жіберген еді. Олар Исаның қасына жиналғаннан кейін өздерінің не істегендерін толықтай айтып берді. Иса оларға кішкене тынығып алу үшін көлдің арғы бетіне жүзіп баруды ұсынды. Олар қайыққа мініп көлдің арғы бетіне жүзіп кетті.

Көптеген адамдар Исаның шәкірттерімен бірге қайықпен жүзіп кеткенін көрді. Осы адамдар арғы бетке Исадан бұрын жету үшін көлдің жағасымен жүгіріп кетті. Сондықтан Иса шәкірттерімен бірге арғы бетке жеткенде оларды қарақұрым халық күтіп отырды.

Сол тобырдың ішінде әйелдер мен балаларды есептемегенде бес мыңнан астам ер адам болды. Иса халыққа қарап жаны ашыды. Иса үшін олар бағушысы жоқ қойлар сияқты болды. Сондықтан Иса оларға көп тәлім беріп, араларындағы ауруларды сауықтырды.

Кешке қарай шәкірттері Исаға: «Кеш батып барады. Адамдарды таратып жіберіңіз, олар жақын жердегі ауылдарға барып, өздеріне тамақ сатып алсын!» — деді.

Бірақ Иса шәкірттеріне: «Оларға тамақты сендер беріңдер!» — деді. Сонда шәкірттері: «Мұны қалай істей аламыз? Бізде тек бес күлше нан мен кішкентай екі балық қана бар», — дейді.

Сонда Иса Өзінің шәкірттеріне халықты көгалға елу адамнан отырғызуды тапсырады.

Содан кейін Иса бес күлше нан мен екі балықты қолына алып, көкке қарап Құдайға ас үшін шүкіршілік етті.

Иса нан мен балықтарды үзіп, шәкірттеріне бере берді, ал олар адамдарға үлестірді. Шәкірттері үлестіріп жатса да тамақ таусылмады! Тамақ барлығына жетіп, адамдар тойғандарынша жеді, тіпті артылып та қалды.

Содан кейін шәкірттері қалған нан үзімдері мен балықтарды жинап алғанда, он екі себет толды. Осы тамақтың бәрі Құдайдың ғажабымен бес күлше нан мен екі балықтан пайда болды.

Иса адамдар тобырын тамақтандырғаннан кейін шәкірттеріне қайыққа мініп, көлдің арғы жағасына өтуге бұйырды. Ол жұртты үйлеріне қайтарып жіберіп, мінажат ету үшін Өзі бір төбенің басына шықты. Кеш түскенге дейін Иса сол жерде қалып дұға етті.

Сол уақытта шәкірттері қайықпен жүзіп бара жатты. Жел қарсы тұрғандықтан, түннің ортасында олар көлдің жартысына дейін ғана жеткен еді.

Сол уақытта Иса мінажатын аяқтап, шәкірттеріне қарай беттеді. Иса олардың қайықтарына қарай судың үстімен жүріп барды.

Шәкірттері Оны көргенде, қатты қорқып кетті, өйткені олар Оны елес екен деп ойлап қалды. Иса олардың қорқып қалғандарын көріп: «Қорықпаңдар. Бұл Менмін ғой!» — деп олардың көңілдерін орнықтырды.

Сонда Петір Исаға былай деді: «Ұстаз, егер бұл Өзіңіз болсаңыз, онда маған су бетімен қасыңызға баруға бұйырыңызшы». Иса оны: «Кел!» — деп шақырады.

Петір қайықтан шығып, су бетімен Исаға қарай жүрді. Бірақ біраз жүргеннен кейін, Исадан көзін алған ол қатты соққан жел мен айналасындағы үлкен толқындарды байқады.

Қорқып кеткен Петір суға бата бастады. Ол: «Ұстаз, мені құтқара гөріңіз!» — деп айқалайды. Иса дереу қолын созып, оны ұстап алды. Сонда Ол Петірге: «Әй, сенімі азым-ай! Неге күдіктендің?» — деді.

Содан кейін Петір мен Иса қайыққа отырды, сол сәтте жел де тоқтап, көл де тынышталды. Шәкірттері қайран қалып аң-таң болды. Олар: «Сіз шынымен де Құдайдың (рухани) Ұлысыз!» — деп, Исаға тағзым етті.

Иса шәкірттерімен бірге Гераса халқы тұратын өңірге қайықпен жүзіп кетті. Олар жағалауға жетіп, қайықтан түсті.

Сол жерде жын соққан бір кісі тұратын.

Оның күшті болғаны соншалық, ешкім де оны бағындыра алмады. Адамдар талай рет оның аяқ-қолын шынжырмен байлап тастаса да, ол оларды үзіп тастайтын.

Осы адам қабірлердің арасында тұратын. Күні-түні айқайлап, киім кимей, өзін-өзі таспен ұрғылайтын.

Ол жүгіріп барып, Исаға бас ұрып тағзым етті. Әлгі адамның ішіндегі жын қатты дауыспен: «Құдайдың Ұлы Иса, менде нең бар? Өтінемін, қинай көрмеші мені!» — деп айқайлады.

Себебі Иса жынға: «Шық, бұл адамнан!» — деп бұйырған еді. Содан кейін Иса жыннан: «Атың кім?» — деп сұрады. Ол: «Менің атым үлкен топ, өйткені біз көппіз», — деп жауап берді.

Жындар Исадан сол жерден қуып шығармауын қадала өтінді. Жақын маңайдағы төбеде бір топ шошқа жайылып жүрген болатын. Жындар Исадан: «Бізді сол шошқаларға жіберші!» — деп өтінді. Иса оларға солай істеуге жол берді.

Сол жерде екі мыңға жуық шошқа болған еді. Жындар адамнан шығып, шошқалардың ішіне кірді. Олар тік жардан көлге құлап, суға батып кетті.

Мұны көрген бақташылар қалаға жүгіріп барып, Исаның істегендерінің бәрін халыққа айтып береді. Қала тұрғындары жындарынан арылған адамды көреді. Ол ақыл-есі кіріп, киініп, сап-сау болып отыр екен.

Адамдар зәрелері ұшып, Исаға: «Біздің жерімізден кете гөріңіз», — деп өтінді. Сондықтан Иса қайыққа отырды, ал жындарынан арылған кісі Исадан Онымен бірге баруға рұқсат сұрады.

Бірақ Иса оған: «Жоқ, үйіңе қайт, Құдайдың өзіңе не істегенін, қалай рақым еткенін бәріне айтып бер», — деді.

Әлгі адам барып, Исаның өзіне не істегенін барлығына жариялады. Осы оқиғаны естігендердің бәрі қайран қалды.

Сол уақытта Иса көлдің арғы бетіне өтеді. Сол жерде Оны бір топ адам күтіп тұрған еді. Адамдардың көп болғаны соншалық, халық Исаны жан-жақтан қаумалап, қыспақтап тұрды. Осы топтың арасында он екі жыл бойы қан кетіп ауырған бір әйел болды. Ол дәрігерлерге бар қаражатын жұмсаса да, ауруынан сауыға алмай, керісінше, жағдайы одан бетер наршарлай берді.

Исаның көптеген ауруларды емдегенін естігенде ол: «Оның киіміне қолымды тигізсем болды, сауығып кетер едім» — деп сенді. Сондықтан ол Исаның арт жағына келіп, Оның киімінің шетіне қолын тигізді. Сол сәтте-ақ қан кетуі тоқтады.

Сол мезетте Иса Өзінен күш шыққанын сезді. Ол бұрылып: «Маған қолын тигізген кім?» — деп сұрады. Сонда шәкірттері: «Айналаңызда қалың жұрт. Олар сізді қаумалап, қыспақтап тұр. «Кім маған қолын тигізді», — деп сұрағаныңыз қалай?» - деді.

Сонда әйел қорыққаннан қалтырап, Исаның аяғына жығылды. Сөйтіп Оған не болғанын, қалай сауыққанын айтып берді. Иса оған: «Сенімің арқылы сауықтың. Аман-есен қайта бер», – деп жауап берді.

Бір күні Иса көлдің жағасына барып, барша халыққа тәлім берді. Оны тыңдауға келген халықтың көп болғаны сонша, жағадан шегініп тұру үшін Иса суда тұрған қайыққа мінді. Сонда адамдар оны жақсы көре де, ести де алатын болды. Қайыққа жайғасқаннан кейін Ол халыққа тәлім бере бастады.

Иса адамдарға мына астарлы әңгімені айтып берді: «Бір диқан тұқым себуге шығыпты. Ол сеуіп жүргенде дәндердің кейбіреулері жол бойына түсіп қалады. Құстар ұшып келіп, оларды шоқып жеп қояды.

Басқа тұқымдар топырағы аз тастақ жерге түседі. Тастақ жерге түскен тұқым тез көктеп шығады, бірақ тамырын терең жая алмайды. Алайда күн шығып, ыстық болған кезде сабақтары күйіп, қурап қалады.

Тікенді бұталардың арасына түскен дәндер де болды. Бұл тұқымдар өне бастағанда, тікенектер оларды тұншықтырып өсірмей тастайды. Сондықтан тікенектер арасында өскен өсімдіктер ешқандай өнім бермеді.

Өзге тұқымдар құнарлы топыраққа түседі. Олар өсіп, себілген тұқымдардан отыз, алпыс, тіпті жүз есе көп өнім берді. Кім Құдайдың соңынан ергісі келсе, Менің айтқандарыма құлақ ассын!»

Шәкірттері бұл әңгімені түсінбеген еді, сол себепті Иса шәкірттерімен оңаша қалғанда, астарлы әңгіменің мағынасын түсіндірді: «Тұқым дегеніміз — Құдайдың сөзі. Жол бойына түскендері Құдайдың сөзін естіп, бірақ оны түсінбеген адамдарды бейнелейді. Адамдар сенбесін, құтқарылмасын деп, шайтан олардан Құдайдың сөзін ұрлап алып кетеді.

Тастақ жер Құдайдың сөзін естігенде оны қуанышпен қабылдаған адамды бейнелейді. Мұндай адам қиыншылыққа тап болғанда немесе басқалар тарапынан қуғын көргенде, сенімінен безіп кетеді. Сөйтіп ол Құдайға сенім артуын тоқтатады».

Тікенді жер Құдайдың сөзін естіген адамды бейнелейді. Ол әр нәрсені уайымдап, көп ақша табуға және дүние-мүлік жинауға тырыса бастайды. Біраз уақыт өткеннен кейін оның Құдайға деген сүйіспеншілігі суып қалады. Құдайдың сөзінен үйренген нәрселердің бәрі енді оған Құдайға ұнамды өмір сүруге көмектеспейді. Бұндай адам дәні жоқ бидай сабағына ұқсас.

Ал құнарлы жердегі дәндер Құдайдың сөзін естіп, Оған сенім артатын әрі өнім беретін адамды бейнелейді.

Иса Құдай Патшалығы туралы әртүрлі астарлы әңгімелер айтып берді. Мысалы, Ол былай деді: «Құдай Патшалығы бір адамның егістігіне еккен қыша дәніне ұқсас. Қыша дәні басқа тұқымдардан гөрі майда екенін білесіздер.

Бірақ қыша дәні өскенде барлық дәнді дақылдардан биік болып шығып, үлкен ағашқа айналады. Сонда құстар ұшып келіп, бұтақтарына ұя салады».

Иса оларға келесі бір әңгімені де айтып берді: «Құдай Патшалығын ашытқымен де салыстыруға болады: әйелдер ұнға аздаған ашытқы қосып араластырғанда, ол барлық қамырды ашытып, көтереді.

Сондай-ақ Құдай Патшалығы егіндік жерде жасырылған қазына іспетті. Бір адам бұл қазынаны тауып алып, оны өзіне алғысы келді. Ешкім тауып алмасын деп оны қайтадан жерге көміп қояды. Содан кейін қазынаны тапқанына қуанып, өзіндегі барын сатып, ақшасына қазына жасырылған егіндік жерді сатып алады.

Құдай Патшалығы тағы құнды інжу-маржан іздеген саудагерге ұқсайды. Құнды інжу-маржанды тауып алған соң, барын сатып, соған ие болады».

Исаның соңынан ерген халықтың арасында игі істер істеп жүргендіктен, өздерінің әділдіктеріне сүйенген адамдар да болды. Бұл кісілер жақсылық істемегендерге менсінбей қарайтын. Иса оларға мына оқиғаны айтып берді: Екі адам сиыну үшін ғибадатханаға барыпты. Олардың бірі салық жинаушы, екіншісі парызшыл болатын.

Парызшыл былай деп сиынады: «Басқа адамдар сияқты қарақшы, өтірікші, неке адалдығын бұзушы немесе ана салықшы сияқты күнәкар болмағаным үшін, Құдай, Саған ризашылығымды білдіремін.

Мен аптасына екі рет ораза ұстаймын, бар тапқан табысымның оннан бір бөлігін Саған беріп тұрамын».

Ал салық жинаушы болса парызшылдан алыстау жерде тұрды. Ол тіпті назарын көкке көтеруге де дәті бармай, қолымен кеудесін соққылап: «Я, Құдай, мен күнәкармын, рақым ете гөр!» — деп мінажат етті.

Иса былай деді: «Құдай парызшылды емес, салық жинаушыны кешіріп, ақтаған еді. Себебі өзін-өзі жоғары санаған әркім төмендетіледі, ал өзін төмен ұстаған жоғарылатылады».

Бір күні Иса Өзін тыңдауға жиналған халыққа тәлім беріп отырды. Олардың арасында Мұсаның заңын орындамағандықтан күнәкар деп саналатын салықшылар мен өзге де адамдар бар еді.

Парызшылдар мен дін мұғалімдері Исаның олармен дос сияқты сөйлескенін көрді. Сонда олар бір-біріне: «Мына кісі дұрыс істеп жатқан жоқ. Ол күнәкарлармен қарым-қатынас жасап, солармен тіпті дастарқандас болып жүр!» — деп күңкілдесті. Сонда Иса олардың айтқандарын естіп, мына әңгімені айтып берді:

«Біреудің екі ұлы болыпты. Бір күні кенже ұлы әкесіне: «Әке, маған тиісті еншімді дәл қазір бөліп беріңізші!» — дейді. Сонда әкесі ұлдарына мал-мүлкін бөліп береді.

Көп уақыт өтпей кіші ұл бар еншісін жинап алып, алыс бір елге кетеді. Сол жерде ол азғындық жолға түсіп, бар ақшасын ысырап қылады.

Көп ұзамай сол елде қатты ашаршылық болып, оның тіпті тамақ алатын ақшасы да қалмады. Сондықтан ол шошқа бағуға жалданды. Ол бұдан басқа жұмыс таба алмады. Оның аш болғаны сонша, тіпті шошқаның жемін жесем деп аңсайтын, бірақ оған соны да бермепті.

Ақырында кенже ұлы ішінен былай дейді: «Мен не істеп жүрмін? Әкемнің көп қызметшісі бар, олардың қарындары тоқ, ал мен болсам мұнда аштан өлетін болдым. Әкеме қайтып барып, оның қызметшісі болуға сұранайын».

Сөйтіп кенже ұлы әкесінің үйіне қарай жолға шығады. Ол әлі алыста келе жатқанда, әкесі оны көріп аяп кетеді. Баласының алдынан жүгіріп шығады, оны құшақтап, бетінен сүйеді.

Сонда ұлы: «Әке, мен Құдайға және сізге қарсы күнә жасадым. Енді сіздің ұлыңызбын деп аталуға лайықты емеспін», — дейді.

Бірақ әкесі қызметшілерінің біреуіне былай деді: «Тезірек ең жақсы шапанды әкеліп, балама жабыңдар! Қолына мөрлі жүзік, аяғына кебіс кигізіңдер. Содан кейін бордақыланған өгізшені сойыңдар. Көңіл көтеріп тойлайық, өйткені менің ұлым өлген еді — тірілді, жоғалған еді — табылды».

Сөйтіп олар тойлай бастады. Көп ұзамай егіндікте жұмыс істеп жүрген үлкен ұлы үйге келеді. Қуана ән салып, билеп жатқан адамдардың дауыстарын естіген ол қызметшілердің біреуін шақырып алып, не болып жатқанын сұрайды.

Үлкен ұлы інісінің оралғанына орай той болып жатқанын естіп, қатты ашуланып, үйге кіргісі келмейді. Әкесінің өзі шығып оны бірге тойлауға шақырды, бірақ үлкен ұлы ренжіп кірмей қояды.

Үлкен ұлы былай дейді: «Мен сізге көп жыл бойы адал қызмет етіп келдім. Әрқашан айтқаныңызды орындап келдім, бірақ достарыммен көңіл көтеру үшін сіз маған тіпті кішкентай лақ та бермедіңіз. Ал мына балаңыз болса азғындық жолға салынып, ақшаңызды ысырап қылды. Қайтып келгенде сіз оған бола бордақыланған өгізшені сойып, той жасап жатырсыз!»

Сонда әкесі былай жауап берді: «Балам, сен әрқашан менімен біргесің, мендегі дүниенің барлығы сенікі ғой. Той жасап жатқанымыз дұрыс деп ойлаймын. Өйткені інің өлген еді — тірілді, жоғалған еді — табылды!»

Бір күні Иса дұға ету үшін биік тауға көтерілді. Ол Өзімен бірге үш шәкіртін: Петір, Жақып және Жоханды ертіп алған еді.

Иса тауда дұға етіп тұрғанда, Оның бет-әлпеті күндей жарқырап кетті. Оның киімдері нұрланып, жер бетіндегі бірде-бір шебер ағарта алмайтындай аппақ болды.

Кенет жүздеген жылдар бұрын жер бетінде өмір сүрген Мұса мен Ілияс пайғамбар пайда болды. Сонда олар Исамен Оның Иерусалимдегі өлімі жайлы сөйлесіп тұрды.

Сол кезде Петір Исаға: «Осы жерде болғанымыз сондай жақсы! Үш күрке жасайық: біреуі Сізге, біреуі Мұсаға, біреуі Ілиясқа», — деді. Петір қорыққаннан не айтып тұрғанын өзі де түсінбеді.

Петір әлі де сөйлеп жатқанда, бір жарық бұлт олардың үстіне көлеңкесін түсірді. Сонда бұлттың арасынан: «Бұл Менің сүйікті Ұлым! Оған ризамын. Оны тыңдаңдар» — деген дауыс естілді. Үш шәкірт қатты қорыққандарынан жерге етпеттерінен құлай кетті.

Сонда Иса оларға қолын тигізіп: «Қорықпаңдар! Тұрыңдар!» — деді. Олар жан-жағына қарағанда, Исадан басқа ешкімді көрмеді.

Содан кейін Иса үш шәкіртімен таудан түседі. Иса оларға: «Мұнда көргендерің туралы ешкімге айтпаңдар! Мен жақында өлемін, бірақ қайта тірілетін боламын. Сол кезде ғана адамдарға айтсаңдар болады», — деді.

Сол уақытта Елазар есімді бір адам өмір сүрген еді. Оның Мәриям және Марта деген екі әпкесі болды. Елазар, Марта және Мәриям Исаның жақын достары болды. Бір күні Исаға Елазардың қатты науқастанып жатқаны туралы хабар келеді. Бұл туралы естігенде Иса: «Бұл аурудың соңы өлімге соқтырмайды, қайта, осының арқасында адамдар Құдайды мадақтайтын болады», — деді.

Иса Өзінің достарын жақсы көруші еді, бірақ Ол Елазардың науқастанып жатқанын естісе де, сол кезде болған жерінде тағы да екі күнге қалып қойды. Бұдан кейін Иса шәкірттеріне: «Яһудея аймағына қайта оралайық» — деді. Ал шәкірттері: «Ұстаз, Яһудеяда тұратын адамдар жақында ғана Сізді өлтіргісі келіп еді ғой!» — деді. Иса: «Досымыз Елазар ұйықтап жатыр. Мен барып, оны оятайын», — деп жауап берді.

Исаның шәкірттері: «Ұстаз, Елазардың ұйықтағаны жақсы, сонда сауығады», — деп жауап берді. Сонда Иса оларға тікелей: «Елазар өлді. Бірақ мен сол жерде болмағаныма қуанамын, өйткені енді сендер Маған нақты сенесіңдер», — деді.

Иса достары тұратын ауылға келгенде, Елазардың қайтыс болғанына төрт күн өткен еді. Марта Исаның алдынан шығып: «Ұстаз, егер Сіз осында болсаңыз, менің бауырым өлмес еді. Бірақ қазір де Құдайдан не сұрасаңыз, оны Сізге беретінін білемін» — деді.

Иса былай деп жауап берді: «Қайта тірілу мен шынайы өмір — Менмін. Маған сенетін адам өлсе де, шынайы өмір сүретін болады. Соған сенесің бе?» Сонда Марта: «Иә, Ұстаз! Мен Сіздің Мәсіх – Құдайдың Ұлы екеніңізге сенемін», — деп жауап берді.

Содан кейін Мәриям келді. Ол Исаның аяғына жығылып былай деді: «Ием, Сіз осында болсаңыз бауырым өлмес еді! Иса олардан: «Оны қай жерге жерледіңдер?» — деп сұрады. Олар: «Қабірге. Барып көріңіз», — деп жауап қайтарды. Иса көзіне жас алды.

Қабір аузы қақпақ таспен жабылған үңгір болатын. Иса үңгірге жақындағанда: «Тасты алып тастаңдар» — деп бұйырды. Бірақ Марта былай деді: «Елазардың қайтқанына төрт күн болды, ол иістеніп кетті».

Иса оған: «Егер Маған сенсең, Құдайдың құдіретті ұлылығын көресің деп саған айтпап па едім?» — деді. Сонда олар қабірдің аузынан қақпақ тасты домалатып алып тастады.

Иса көкке қарап: «Әке, тілегімді қабыл алғаның үшін алғыс айтамын. Тілегімді әрқашан қабыл алатыныңды білемін. Бірақ мұны осында тұрған адамдардың Сенің Мені жібергеніңе көздері жетуі үшін айтып тұрмын» - деді. Содан кейін Иса қатты дауыстап: «Елазар, шық!» — деп бұйырды.

Сонда Елазар қабірден шықты! Оның үсті-басы кебінге оралған еді. Иса айналасында тұрған адамдарға: «Кебінін шешіп жіберіңдер, жүре берсін!» — деді. Бұл кереметті көрген яһудилердің көбі Исаға сенді.

Бірақ бас діни қызметкерлер мен парызшылдар бүкіл халық Исаға Мәсіх ретінде сеніп кетеді деп қауіптенді. Сондықтан олар кеңес құрып, Иса мен Елазарды өлтіруді жоспарларды.

Исаның халыққа уағыз айтып, тәлім бере бастағанына үш жыл өтті. Көптеген қалаларды аралап шыққан Иса шәкірттерімен бірге Иерусалимге келді. Құтқарылу мейрамы жақындап қалған еді. Иса Өзінің шәкірттерімен бірге сол мейрамды тойлағысы келді. Яһудилер жыл сайын Құдайдың ертеде ата-бабаларын Мысырдағы құлдықтан құтқарғанын естеріне түсіріп, Құтқарылу мейрамын тойлайтын. Мейрамның алдында Иса шәкірттеріне жақында Оны өлтіретіні туралы айтты.

Исаның он екі елшісінің арасында Яһуда есімді біреу болған еді. Ол құрбандықтан түскен ақшаны сақтайтын әмиянды ұстайтын және түскен ақшадан жиі ұрлайтын. Иса шәкірттерімен бірге Иерусалимге келгенде, Яһуда басты діни қызметкерлерге барды. Ол Исаны ақшаға сатып, қолға түсіріп беруді ұсынды. Яһуда басты діни қызметкерлердің Исаны Мәсіх деп мойындамайтынын және Оны өлтіргілері келетінін білді.

Басты діни қызметкерлер бастаған Таурат заңын үйретушілер мен рубасылар Яһудаға Исаны қолға түсіріп беруі үшін отыз күміс теңге төледі. Мұның бәрі пайғамбарлардың жазбада айтқанындай болды. Яһуда бұған келіседі, сөйтіп ақшаны алып, сыртқа шығып кетеді. Осы кезден бастап Яһуда оларға Исаны ұстап берудің қолайлы сәтін іздей бастады.

Иса шәкірттерімен Құтқарылу мейрамын тойлап жатқанда нанды алып, үзіп беріп: «Алып, жеңдер. Бұл Менің сендер үшін құрбандыққа берілетін денем. Мені естеріңе түсіру үшін осылай істеңдер!» — деді. Осылайша Иса шәкірттеріне Өзінің денесін құрбандыққа беріп, олар үшін өлетінін білдірді.

Сонда Иса жүзім шырыны құйылған тостағанды ұстап: «Алып, ішіңдер! Бұл Құдай күнәларыңды кешіруі үшін төгіліп, Жаңа келісімді бекітетін Менің қаным. Мені естеріңе түсіру үшін осылай істеңдер!» — деді.

Содан кейін Иса шәкірттеріне араларындағы біреуінің Оған опасыздық жасайтынын айтады. Шәкірттері аң-таң болып, мұны кім істейтінін сұрай бастады. Иса: «Мына бір үзім нанды кімге берсем, сол Маған опасыздық жасайды», — деді. Ол нанды Яһудаға берді.

Яһуда нанды алған бойда оның бойына шайтан кірді. Сонда Иса Яһудаға: «Ойыңдағыны тезірек іске асыр», — деді. Исаның қайда болатынын айту үшін Яһуда бас діни қызметкерлерге барды. Сыртта қараңғы түн еді.

Кешкі астан кейін Иса шәкірттерімен бірге Зәйтүн тауына қарай барды. Сонда Иса былай деді: «Бүгін түнде бәрің Менен безіп кетесіңдер». Бұл туралы Киелі жазбаларда алдын ала айтылған: «Бақташыны ұрып өлтіремін, сонда отарындағы қойлары бытырап кетеді».

Сонда Петір: «Бәрі Сізден безіп кетсе де, мен ешқашан безіп кетпеймін!» — деді. Иса Петірге: «Шайтан сендерді сынақтан өткізетін болады, бірақ Петір, сенімің таусылмасын деп Мен сен үшін мінажат еттім. Осы түні-ақ әтеш шақырғанша, Менен үш рет танасың», — деп жауап береді.

Сонда Петір Исаға былай дейді: «Маған Сізбен бірге өлуге тура келсе де, Сізден еш танбаймын!» Барлық басқа шәкірттері де осыны айтты.

Содан кейін Иса шәкірттерімен бірге Гетсимани бағына барды. Иса шәкірттеріне азғырылмау үшін сиынып мінажат етуді тапсырады. Сөйтіп Иса олардан әрірек барып мінажат етеді.

Иса: «О, Әке, Сен қаласаң, қаһарыңа толы осы тостағанды Маған жолата гөрмеші. Бірақ адамдардың күнәлары кешірілетін басқа жол жоқ болса, онда Сенің еркің болсын!» — деп үш рет мінажат етті. Исаның қатты қиналғаны соншалық, Оның тері қан сияқты жерге тамып жатты. Құдай Оған күш беруге періштесін жіберді.

Осылай Иса сиынып мінажат етіп келген сайын, шәкірттерінің ұйықтап жатқанын көреді. Үшінші рет қайтып келгенде, Ол шәкірттеріне: «Тұрыңдар! Маған опасыздық жасайтын адам таяп қалды», — деді.

Сол сәтте Яһуда қасына яһуди басшылары мен жасақшыларынан құралған бір топ адамды ертіп келеді. Олар қолдарына семсер мен сойыл ұстап келген екен. Яһуда Исаға жақындап келіп: «Амансыз ба, Ұстаз!» — деп Оның бетінен сүйді. Яһуда бұл ісімен еріп келгендерге тұтқынға алатын Адамды көрсетіп, белгі беру үшін істеген еді. Сонда Иса: «Яһуда, бетімнен сүйіп тұрып, Маған опасыздық жасамақсың ба?» — деді.

Жасақшылар Исаны ұстап алғанда Петір семсерін суырып алып бас діни қызметкердің малайының құлағын шауып түсіреді. Иса: «Семсеріңді қынабына сал! Мен Әкемнен сұрасам Мені қорғауға Ол дереу періштелер әскерін жібереді! Бірақ Мен Әкеме мойынсұнуым керек», — деді. Иса малайдың құлағын сауықтырып жібереді. Содан кейін жасақшылар Исаны тұтқынға алады, ал шәкірттері жан-жаққа қаша жөнеледі.

Түн ортасында жасақшылар Исаны бас діни қызметкердің сарайына алып келді. Ол Исаны тергемекші болады. Петір алыстан олардың артынан ілесіп отырды. Жасақшылар Исаны бас діни қызметкерге алып келген кезде, Петір сыртта қалып, жылыну үшін оттың қасына келіп тұрды. Сол жерде қызметшілер мен сақшылар да жылынып тұрған еді.

Осы уақытта рубасылар және Таурат заңын үйретушілер бас діни қызметкердің сарайында Исаны тергей бастады. Олар Исаға қарсы жалған куәлік беретін адамдарды тауып алған еді. Бірақ олардың айтқандары бір-біріне сай келмеді. Сондықтан олар Исаға жала жауып кінәлай алмады. Иса да Өзін ақтау үшін ештеңе айтпады.

Ақырында бас діни қызметкер Исаның бетіне қарап: «Бізге айтып бер: Сен Құдайдың Ұлы — Мәсіхсің бе?» — деген сұрақ қойды.

Иса: «Өзіңіз айтып тұрсыз, Менің Құдайдың оң жағында отырғанымды және көктен келе жатқанымды көретін боласыңдар!» — деп жауап берді. Исаның сөздеріне ашуланған бас діни қызметкер шапанының өңірін айыра жыртты. Ол айқайлап: «Бізге бұл Адамның не істегенін айтатын басқа куәгерлердің қажеті жоқ! Оның Құдайдың Ұлымын дегенін өздеріңіз естідіңіздер. Оған қарсы қандай шешім қабылдайсыз?» - деді.

Ондағылардың бәрі бас діни қызметкерге жауап ретінде: «Ол өлім жазасына лайық!» — деп айқайлады. Олар Исаның көзін байлап, бетіне түкірді, Оны ұрып-соғып, мазақ етті.

Сол уақытта Петір сарайдың сыртында күтіп тұрған еді. Оны көріп қалған бір қызметші оған: «Сен де Исамен бірге жүретін едің ғой!» — деді. Бірақ Петір мойындамады. Кейінірек басқа бір қызметші қыз оған дәл солай айтқан кезде, Петір тағы да мойындамады. Ақырында кейбір адамдар: «Сенің Исамен бірге жүргеніңді білеміз, екеуің де Ғалилеядансыңдар ғой», — деді.

Петір Исаны білмеймін деп ант ішіп былай деді: «Мен ол адамды мүлде білмеймін, не деп тұрғандарыңды түсінбедім!» Сонда Иса бұрылып Петірге қарады, Петірдің есіне Исаның: «Бүгін түнде әтеш шақырғанша Менен үш рет танасың» деген сөзі түсті.

Петір сыртқа шығып, қатты налып жылады. Сол кезде Исаға опасыздық жасаған Яһуда Исаның өлім жазасына кесілгенін естіді. Ол ісіне өкініп, бас діни қызметкерлер мен рубасыларына барып, олардың берген ақшасын қайтарып береді, сөйтіп дарға асылып өледі.

Иса оған: «Өзіңіз айтып тұрсыз. Менің Патшалығым осы дүниелік емес», – деп жауап берді. Әйтпесе Менің қыметшілерім Мен үшін күресетін еді. Мен осы әлемге Құдай туралы шындықты жеткізу үшін келдім. Шындықты жақтайтын әркім Менің сөздеріме құлақ салады». Әмірші Пилат Исадан: «Шындық деген не?» — деп сұрады.

Исамен сөйлескеннен кейін Пилат халықтың алдына шығып: «Мына Адамнан өлім жазасына кесетіндей ешқандай кінә таппай тұрмын», — деді. Бірақ бас діни қызметшілер, рубасылар мен жиналған халық: «Айқышқа шегеленсін!» — деп айқалады. Пилат оларға: «Бұл Адам сіздер кінәлайтындай ешқандай қылмыс жасаған жоқ». Бірақ жиналған халық бұрынғыдан да қатты айқалай берді. Сонда Пилат үшінші рет: «Мен Одан ешқандай кінә таппай тұрмын!» — деді. Бірақ жиналған халық: «Ол айқышқа шегеленсін!» — деп айқай салды.

Халық көтеріліске шығады деп қауіптенген Пилат олардың талаптарын орындап, жасақшыларға Исаны айқышқа шегелеуді бұйырады. Рим жасақшылары Исаға қамшымен дүре соғады. Олар Исаның үстіне қызыл шапан жауып, басына тікенді тәж кигізіп: «Қараңдар, мынау – яһудилердің Патшасы!» — деп келекеледі

Исаны мазақтап, қамшымен соққаннан кейін, жасақшылар Оны айқышқа шегелеп іліп қою үшін алып кетті. Олар Исаны Өзінің айқыш ағашын арқалап жүруге мәжбүрледі.

Исаны Ғолғота, яғни «Маңдайтөбе» деген жерге алып келді. Сол жерде Оны айқыш ағашқа керіп, аяқ-қолдарын шегелеп тастады. Иса аспанға қарап: «Әке, оларды кешіре гөр! Олар не істеп жатқандарын түсінбейді» — деді. Исаны шегелеп болғаннан кейін Оның басының жоғары жағына бір тақтайшаны бекітіп қойды. Онда Пилаттың әмірі бойынша жазылған «Яһудилердің Патшасы» деген жазу болды.

Жасақшылар жеребе тастап Исаның киімдерін бөлісіп алды. Осылайша Киелі жазбалардағы: «Жау жамылғымды бөлісіп алады, киімім үшін жеребе салады» деген пайғамбарлық сөздер орындалды.

Жасақшылар екі қарақшыны да айқышқа шегелеп, Оның екі жағына көтеріп қойды. Қарақшылардың біреуі Исаға тіл тигізді, ал екіншісі оған: «Құдай сені жазалайды деп қорықпайсың ба? Біз қылмысымызға лайықты жаза тартып тұрмыз, ал бұл Адам кінәсіз», — деді. Содан кейін ол Исаға қарап: «Патшалығыңызға кіргенде, мені есіңізге ала гөріңіз», — деп өтінді. Иса оған: «Бүгін-ақ Менімен бірге жұмақта боласың», — деп жауап берді.

Басты діни қызметкерлер мен дін мұғалімдері және жиналған басқа да адамдар Исаны мазақ қылды. Олар Исаға: «Егер Құдайдың Ұлы болсаң, онда айқыштан түсіп Өзіңді құтқарып ал! Сонда біз Саған сенетін боламыз», — деді.

Кенет тал түсте аспанды қараңғылық басты. Ол үш сағатқа созылды.

Содан кейін Иса қатты дауыспен айқайлап: «Енді түгел орындалды! Әке, Рухымды Сенің қолыңа тапсырамын», — деді. Мұны айтқаннан кейін Иса жан тәсілім етті. Кенет жер сілкініп, киелі үйдегі шымылдық жоғарыдан төменге дейін қақ айырылып, екіге бөлінді.

Осылайша Иса Өзінің құрбандық өлімі арқылы бүкіл адамзатқа Құдайдың алдына келетін жол ашып берді. Исаны күзетіп тұрған адам осы оқиғалардың бәрін көргенде: «Бұл шынымен әділ Адам болған екен. Ол — Құдайдың Ұлы!» - деп мойындады.

Содан кейін жоғарғы кеңестің мүшесі Жүсіп пен парызшыл Нікөдім екеуі Пилатқа келіп Исаның мәйітін жерлеуге рұқсат сұрап алады. Олар Исаның Мәсіх екеніне сенетін. Жүсіп пен Нікөдім Исаның мәйітін кебінге орап, жартаста үңгіп жасалған қабірге апарып қойды. Бұдан кейін қабірдің кіреберісін үлкен таспен жауып қойды.

Жасақшылар Исаны айқышқа шегелегеннен кейін, басты діни қызметкерлер мен парызшылдар Пилатқа келіп: «Әлгі алдамшы тірі кезінде «үш күннен кейін өлімнен қайта тірілемін» деген болатын. Сондықтан қабірді үшінші күнге дейін күзетуге бұйыра көріңіз. Әйтпесе Оның шәкірттері сүйегін алып кетіп, халыққа «өлімнен қайта тірілді» деп жүрулері мүмкін», — деді.

Пилат: «Қарауыл тобын алыңдар. Барып, қабірді өздерің білгендеріңше күзетіп, қауіпсіздігін қамтамасыз етіңдер», — деді. Олар барып, Исаның денесін ешкім ұрлап кетпеу үшін қақпақ тасты мөрмен бекітіп, мазардың айналасына күзетшілер қойып кетті.

Иса өлгеннен кейінгі күн демалыс күні болатын. Бұл күні жұмыс істеуге және кез келген кәсіппен айналысуға тыйым салынған болатын, сондықтан Исаның шәкірттері Оның қабіріне бармады. Ал демалыс күнінен кейінгі келесі күні, бірнеше әйел таңертең ерте Исаның қабіріне барды. Олар Оның мәйітіне май жағу салтын орындау үшін иісмайларын дайындады.

Әйелдер қабірге жете бергенде қатты жер сілкінді. Сол кезде аспаннан бір періште түседі. Ол қабірдің аузын жауып тұрған тасты домалатып, үстіне отырды. Періште найзағайдай жарқырап тұрды. Қабір басындағы күзетшілер оны көріп, қорқып, өліп қалғандай жерге құлап түсті.

Әйелдер қабірге келгенде, олар да періштені көрді. Періште әйелдерге: «Қорықпаңдар. Сендердің Исаны іздеп келгендеріңді білемін, бірақ Ол мұнда жоқ. Ол Өзі айтқандай, өлімнен қайта тірілді! Қабірге кіріп қараңдар», - деді. Әйелдер қабірге кіріп қарағанда, Исаның жатқан орнын көрді, бірақ сонда Оның денесі болмады!

Періште әйелдерге былай деді: «Енді барып Оның шәкірттеріне мынаны жеткізіңдер: «Иса өлімнен қайта тірілді, Ол сендерді Ғалилеяда күтіп алады»».

Әйелдер таңқалып қуанып кетті. Олар осы Ізгі хабарды Исаның шәкірттеріне айту үшін жүгіріп кетеді.

Әйелдер әлі жолда келе жатқанда, кенет алдарынан Иса кездеседі. Олар жерге дейін иіліп тағзым етіп, Оның аяғына қолдарын тигізеді. Иса оларға: «Қорықпаңдар. Шәкірттеріме барып, Ғалилеяға жөнелсін деп айтыңдар. Сол жерде олар Мені көреді», — деп тапсырды.

Құдай Исаны өлімнен тірілткен күні шәкірттердің екеуі көрші ауылға бара жатты. Жолшыбай олар Исамен не болғаны туралы және Исраил елін Құтқарушы Мәсіх — Иса деп үміттенгендері туралы сөйлесті. Алайда Оны өлтіріп тастады. Соған қоса қабірге барған әйелдер Оның тірі екенін айтып келді. Енді шәкірттері не нәрсеге сенетіндерін білмеді.

Осы шәкірттердің екеуі өзара сөйлесіп келе жатқанда, Исаның Өзі қастарына жақындап келіп, екеуіне қосылды. Олардан не туралы сөйлесіп жатқандарын сұрады. Олар Оны Иерусалимде болған жайтты білмейтін шетелдік деп ойлап, осы бірнеше күннің ішінде Исамен болған жағдайды айтып берді.

Сонда Иса Киелі жазбалардың бәрінде Мәсіх туралы айтылғандарды түсіндірді. Баяғы заманнан бері пайғамбарлар зұлым адамдардың Мәсіхті азаптап өлтіретіні туралы алдын ала айтқан болатын. Соған қоса пайғамбарлар Мәсіхтің үшінші күні қайта тірілетіні туралы да айтқан.

Шәкірттері түнеу үшін қалаға жеткенде, кеш батып қалған еді. Сондықтан Исадан олармен бірге қалуын өтінді, сонда Ол екеуімен бірге үйге кірді. Олар тамақ ішуге отырғанда, Иса нанды алып, Құдайға шүкірлік етіп, үзіп берді. Сол кезде шәкірттері Оның Иса екенін түсінді. Бірақ дәл сол сәтте Ол кенет ғайып болды.

Сонда шәкірттері бір-біріне: «Бұл Иса ғой! Ол бізге Құдай Сөзінің мәнін ашып бергенде, жүректеріміз жалындап кеткен жоқ па еді?!» — деді. Олар бірден Иерусалимге қайта оралды. Олар сонда жеткенде, басқа шәкірттерге: «Иса тірі! Біз Оны көрдік!» — деді.

Шәкірттер әлі де сол туралы сөйлесіп жатқанда, кенет бөлмеде Исаның Өзі пайда болып: «Сендерге амандық пен тыныштық болсын!» — деді. Шәкірттері Оны елес деп ойлап қалды, бірақ Иса оларға: «Неліктен қорқып тұрсыңдар? Бұл Мен екеніме неліктен сенбей тұрсыңдар? Менің қол-аяғыма қараңдар. Елестің денесі болмайды ғой» — деді. Өзінің елес емес екенін көрсету үшін Иса жейтін тамақ сұрады. Шәкірттері балықтан бір үзіп бергенде, Иса оны алып жеді.

Содан кейін Иса былай деді: «Мен сендерге: Киелі жазбаларда Мен туралы жазылғандардың барлығы орындалуға тиіс деп айтқан болатынмын, енді бұның бәрі орындалды». Кейін Иса Киелі жазбаларды түсіну үшін олардың саналарын оятты. Ол былай деді: «Ертеде пайғамбарлар былай деп жазған еді: «Мәсіх азап шегіп өліп, үшінші күні қайта тірілуге тиіс. Ал сол Мәсіх – Менмін»».

Пайғамбарлар былай деп те жазған болатын: «Егер адамдар теріс жолдарынан қайтатын болса, Құдай олардың күнәларын кешіреді. Сендер Менің айтқан сөздерімді естіп, жасаған істерімді және Менімен болған жайттарды өз көздеріңмен көрген куәгерімсіңдер».

Содан кейін қырық күн бойы Иса Өзінің шәкірттеріне көрініп жүрді. Бір күні Ол бір мезгілде бес жүзден аса адамға көрінді! Ол шәкірттеріне Құдай Патшалығы туралы тәлім беріп, көптеген дәлелдер арқылы Өзінің тірі екенін көрсетті.

Иса шәкірттеріне былай деді: «Құдай маған көк пен жердің билігін берді. Сондықтан барлық халықтарға барып, оларды Менің шәкірттерім етіңдер.Оларды Құдай Әкенің, (рухани) Ұлының және Киелі Рухтың атымен шомылдыру рәсімінен өткізіңдер. Оларды Менің айтқандарымның барлығын орындауға үйретіңдер. Естеріңде болсын: Мен әрқашан сендермен бірге боламын».

Қайта тірілгеніне қырық күннен кейін Иса шәкірттеріне былай деді: «Менің Әкем сендерге күш бергенше Иерусалимде болыңдар! Құдай мұны Өзінің Киелі Рухын жіберу арқылы іске асыратын болады». Иса осылай деді де, жоғары көтеріліп кетті, бір бұлт Оны көзден таса қылды. Енді Иса көкте, Құдайдың оң жағында, отырып бүкіл әлемге билік жүргізеді.

Иса көкке оралғаннан кейін шәкірттері Исаның бұйрығымен Иерусалимде қалды. Олар әрдайым бірге жиналып, мінажат етіп жүрді.

Яһудилер жыл сайын Құтқарылу мейрамынан елу күн өткеннен кейін Елуінші күн деп аталатын алғашқы өнім мейрамын өткізетін. Бірге тойлау үшін бүкіл әлемдегі яһудилер Иерусалимде жиналатын. «Елуінші күн» мейрамы Исаның көкке оралғанына бір аптадай уақыт өткеннен кейін болды.

Елуінші күн мейрамы келгенде, сенушілердің бәрі бірге болды. Кенет көктен бір қатты жел соққандай шу естіліп, олар отырған бүкіл үйді алып кетті. Сонда олардың әрқайсысының үстінде жалындай жалаңдаған тілдер пайда болды. Сенушілердің бәрі Киелі Рухқа кенеліп, басқа тілдерде Құдайды мадақтай бастады. Олар осы тілдерді білмейтін, бірақ Киелі Рухтың өздеріне берген дарындарына сәйкес бөтен тілдерде сөйледі.

Ирусалимдегі адамдар осы шуды естігенде, сол жерге көп халық жиналды. Барлығы не болып жатқанын көргісі келді. Жиналғандар әртүрлі елдерден келгендіктен, әртүрлі тілдерде сөйлейтін, ал Исаның шәкірттері Ғалилеядан келгендіктен, тек арамей және грек тілдерінде ғана сөйлей алатын. Бірақ бұл күні Исаның шәкірттері әртүрлі тілдерде сөйлегендіктен, адамдар қатты таң қалды, өйткені жиналғандардың әрқайсысы Құдайдың істері туралы қуанышты хабарды өз тілінде естіді.

Жиналғандардың кейбіреулері: «Сірә, олар шарапқа тойып алған болса керек», — деп мысқылдады. Бірақ Петір оларға қатты дауыстап: «Уа,халайық, сөзіме құлақ түріңдер! Бұл адамдар мас емес! Ал енді Жоел пайғамбар айтқан сөздердің орындалғанын көріп тұрсыңдар: «Құдай: «Осы заманның соңында Мен өз Рухымды бүкіл адамзаттың үстіне төгемін», — деген.

Уа, исраилдіктер, Иса көптеген кереметтер мен ғажаптар жасады. Осы арқылы Өзінің Кім екенін көрсетті. Мұны өздерің білесіңдер, өйткені бәрін көрдіңдер. Бірақ сендер Оны айқышқа шегелеттіңдер!

Сендер Исаны өлтірткен едіңдер, бірақ Құдай Оны өлімнен қайта тірілтті. Осылайша алдын ала айтылған: «Қасиетті Адамыңның тәнін шірітпейсің» деген пайғамбарлық сөздер орындалған еді. Құдай Исаны тірілтіп алды, біз соған куәміз.

Құдай Әке Исаға Өзінің оң жағында отыру мәртебесін берді. Иса Өзі уәде еткендей бізге Киелі Рухты жіберді. Қазір сендердің естіп, көріп тұрғандарыңның барлығын Киелі Рух істеп жатыр.

Сендер Исаны айқышқа шегелеттіңдер. Бірақ мынаны біліп қойыңыздар: Құдай Оны Мәсіх және тіршілік атаулының Иесі етіп тағайындады.

Петірдің сөздерін естіген халық қатты әсер алды. Олар Петір мен елішлерден: «Ағайындар-ау, енді не істеуіміз керек?» — деп сұрады.

Сонда Петір былай деп жауап берді: «Күнәларыңның кешірілуі үшін теріс жолдан қайтыңдар!» Сөйтіп әрқайсысың Иса Мәсіхтің атымен суға шомылдыру рәсімінен өтіңдер. Сонда сендер Құдайдың сыйы ретінде Киелі Рухты қабылдайсыңдар».

Сол күні үш мыңдай адам Петірдің сөздеріне сеніп, Исаның шәкірті болды. Олар теріс жолдан қайтып, Құдайға бет бұрды. Сөйтіп суға шомылдыру рәсімінен өтіп, қауымға қосылды.

Сенушілер жиі бірге жиналып жүрді. Олар әрдайым елшілердің тәлімдерін тыңдап, дұға етіп, Құдайды мадақтады. Олар бірге тамақтанып, бір-біріне барынша көмектесіп отырды. Қала тұрғындары оларды ұнатты, күн сайын сенушілер саны көбейе берді.

Бір күні Петір мен Жохан ғибадатханаға барды. Ғибадатхананың қақпасының алдында бір сал адам қайыр сұрап отыратын.

Петір сал адамға қарап: «Менде саған беретін ақша жоқ. Дегенмен саған барымды беремін. Исаның атынан, орныңнан тұрып, жүріп кет!» — деді.

Сол сәтте-ақ Құдай сал адамды емдеді. Ол әрі-бері жүріп, секіріп, Құдайды мадақтаумен болды. Ғибадатхананың ауласында жүрген адамдар осы оқиғаны көргенде қатты таңғалды.

Сауыққан адамды көргісі келген қалың жұрт тез арада жинала қалды. Петір: «Бұл кісінің сауығып кеткеніне неге таңғалып тұрсыңдар? Оның жүріп кетуіне өз күшіміз немесе әділдігіміз себепші болған жоқ. Қайта Иса оны Өзінің құдіретімен сауықтырды, өйткені біз Оған сендік.

Сендер римдік әміршіден Исаны өлтіруді талап еттіңдер. Осылайша шынайы өмірдің Бастауын өлтірттіңдер. Бірақ Құдай Оны өлімнен қайта тірілтіп алды. Не істеп жатқандарыңды өздерің де түсінбедіңдер. Ал Құдай пайғамбарлар арқылы алдын ала жариялаған хабарларды осылайша жүзеге асырды. Олар Мәсіхтің азап шегіп, өлтірілетінін айтқан болатын. Ал мұның бәрін Құдай істеді. Сондықтан теріс жолдан қайтыңдар! Сонда күнәларыңды кешіреді», — деді.

Петір мен Жоханның сөздерін естіген діни қызметкерлер мен ғибадатхана сақшыларының басшысы қатты наразы болды. Олар екі елшіні ұстап алып, түрмеге жауып тастады. Ал Петірдің уағызын тыңдағандардың көбі оның айтқан сөздеріне сенді. Сол күні Исаға сенген ер адамдардың саны бес мыңға жуық болды.

Келесі күні яһудилердің басты діни қызметкерлері, дін мұғалімдері және рубасылары жиналды. Оларға Петір мен Жоханды және сал болған адамды алып келді. Олар Петір мен Жоханнан: «Мына сал адамды қандай күшпен сауықтырдыңдар?» — деп сұрады.

Петір оларға былай деп жауап берді: «Бұл адам Иса Мәсіхтің құдіретімен сауығып, алдарыңызда тұр. Сендер Исаны айқышқа шегелеттіңдер, ал Құдай Оны өлімнен қайта тірілтті! Сендер Одан бас тарттыңдар, бірақ Исадан басқа құтқарылатын жол жоқ!»

Жиналған жұрт Петір мен Жоханның батылдығына таңғалды. Олар алдарында қарапайым және діни дайындықтан өтпеген адамдардың тұрғанын көрді, бірақ кейін оларды Исаның қасынан көргендерін естеріне түсірді. Діни қызметкерлер мен рубасылар Петір мен Жоханға: «Исаның атымен уағыз айтпаңдар, әйтпесе, қатаң жазалаймыз», — деді. Сөйтіп Петір мен Жоханды қорқытып, жөндеріне жіберді.

Исаға сенушілердің саны өсе берді, ал елшілер қауымды басқару үшін өздеріне көмекшілер таңдап алды. Степан көпшіліктің құрметіне ие болған адам еді. Құдайдың құдіретіне және даналығына кенелген Степан халық арасында көптеген кереметтер жасап жүрді. Степанның уағызынан кейін көптеген адамдар Исаның жолына түсті.

Бір күні Степан Иса туралы тәлім беріп жатқанда басқа өлкелерден келген яһудилер оған қарсы шығып, айтыса бастады. Бірақ олар оның даналығына қарсы ештеңе істей алмады. Сонда олар өзара сөз байласып, Степан Мұсаға және Құдайдың Өзіне тіл тигізді деп өтірік жала жапты. Мұны естіген басшылар мен дін мұғалімдері қатты ашуланды. Олар Степанды ұстап алып, басты діни қызметкерге алып келді. Сол жерге жалған куәгерлер алға шығып, Степанға жала жапты.

Бас діни қызметкер Степаннан: «Мыналардың сен туралы айтқандары рас па?» — деп сұрады. Степан бас діни қызметкерге Құдайдың Ыбырайымның заманынан бастап Исаның заманына дейінгі аралықта Исраил халқының арасында көптеген кереметтер жасағаны жөнінде баяндап берді. Бірақ адамдар Құдайға мойынсұнбады әрі Оның еркіне қарсы әрекет етті. Степан: «Ей, қасарысқандар, сіздер Құдайға бағынбадыңыздар! Ата-бабаларыңыз сияқты сіздер Киелі Рухқа қарсы шығып келесіздер. Олар Құдайдан бас тартып, Оның пайғамбарларын өлтірді. Ал сіздер олардан да асып түстіңіздер! Сіздер Мәсіхті өлтірдіңіздер!» — деді.

Мұны естіген адамдар ашуға булықты; құлақтарын жауып алып, айқай-шу шығарып, Степанға бас салды. Олар оны қаладан алып шығып, тас лақтырып өлтірді.

Степанды таспен ұрып жатқан кезде ол: «Ием Иса, рухымды Өзіңе ала гөр!» — деп сиынды. Сосын тізерлеп тұрып: «Ием, олардың бұл күнәсін мойындарына арта көрме!» — деп қатты дауыстады. Осыларды айтысымен ол жан тапсырды.

Сол күннен бастап Иерусалимнің көптеген адамдары Исаның шәкірттерін қудалай бастайды, сондықтан сенушілер Яһудея мен Самарияның аймақтарына қашып кетеді. Бірақ қудалауға қарамастан олар қайда барса да, Иса туралы Ізгі хабарды жариялап жүрді.

Філіп елшілердің көмекшілерінің бірі болды. Басқа сенушілер сияқты ол да Иерусалимнен қашқан болатын. Філіп Самарияға барып, Иса туралы Ізгі хабарды уағыздады. Көптеген адамдар Исаға сенім артып, құтқарылды. Бір күні Філіпке Құдайдың періштесі келіп, белгілі бір жолмен елсіз жолға шығуды тапсырды. Філіп сол жолмен жүрді. Жол бойында ол күймеде келе жатқан адамды кездестірді. Ол Эфиопияның қазынасын басқаратын уәзір екен. Киелі Рух Філіпке сол адамға жақындап, онымен сөйлесуді тапсырды.

Філіп күймеге жақындағанда, сол кісінің Құдай сөзін оқып отырғанын естіді. Үзінді Ишая пайғамбардың жазбасынан еді: «Оны қой сияқты сойылатын жерге алып барды. Ол қырқылып жатқанда үні шықпайтын тоқты секілді тіс жармады. Ол жәбірленіп, әділ сотталу құқығынан айырылды».

Сонда Філіп сол кісіден: «Оқып отырғаныңыз түсінікті ме?» — деп сұрады. Уәзір былай деп жауап берді: «Біреу түсіндірмесе, қалай түсінемін?. Күймеге мініп, қасыма отырыңызшы. Пайғамбар осы сөздерді өзі туралы айтып тұр ма, әлде басқа біреу туралы ма?»

Філіп күймеге отырып, эфиопиялық уәзірге Ишаяның пайғамбарлық сөзінде Иса туралы айтылғанын түсіндірді. Філіп сол адамға Киелі жазбаның басқа да да бөлімдері туралы түсіндіріп, Иса туралы Ізгі хабарды айтып берді.

Сол уақытта Філіп пен эфиопиялық уәзір судың қасынан өтіп бара жатты. Эфиопиялық уәзір: «Мынау су ғой. Осы жерде суға шомылдыру рәсімінен өтуіме бола ма?» — деп өтінді. Філіп оған: «Шын жүректен сенсеңіз, болады», — деді. Эфиопиялық уәзір: «Иә, Исаның Құдайдың (рухани) Ұлы екеніне сенемін», — деді. Содан кейін ол күймені тоқтатуды бұйырды.

Олар суға түсті, Філіп эфиопиялық уәзірді суға шомылдыру рәсімінен өткізді. Олар судан шыққанда, Киелі Рух Філіпті білдіртпей алып кетті. Філіп сол жерді аралап, адамдарға Иса туралы Ізгі хабарды айтып жүрді.

Ал эфиопиялық уәзір үйіне қарай жолын жалғастырды. Ол Иса туралы естігеніне қатты қуанды.

Сол уақытта Саул есімді бір адам өмір сүрді. Ол Иса туралы ілімге қарсы болатын. Бұрын Саул Степанды тас лақтырып өлтіріп жатқан адамдардың киімдерін күзеткен еді. Кейін Саул сенушілерді қудалай бастады. Ол Иерусалимде үйлерді аралап, әйелдер мен еркектерді сүйреп шығарып, түрмеге жапқызды. Бір күні Саул бас діни қызметкерге келіп, Исаның жолына түскендерді тұтқындап, Иерусалимге алып келу үшін Дамаск қаласындағы мәжілісханаларға арнап хат жазып беруін сұрады.

Осындай хатқа ие болғаннан кейін Саул Дамаскіге кетті. Қалаға жақындап қалғанда, көктен түскен жарық нұр айналаны жарқыратып жіберді. Саул жерге құлап түсіп, Біреудің: «Саул, Саул! Неге Мені қудалайсың?» — деген дауысын естіді. Саул: «Сен кімсің, Ием?» — деп сұрады. Ол: «Мен сен қудалап жүрген Исамын!» — деп жауап берді.

Саул жерден тұрғанда көзі көрмей қалды. Сондықтан серіктері оны Дамаскіге дейін қолынан ұстап жетектеп барды. Ол үш күн бойы нәр татпады.

Дамаскіде Исаға сенуші Анани деген бір шәкірті тұратын. Құдай оған: «Саул тұрған үйге бар. Оның көзін ашу үшін үстіне қолыңды қой», — деді. Анани: «Уа, Ием, мен ол кісі сенушілерді қудалап жүр деп естідім», — деді. Сонда Құдай оған былай деп жауап берді: «Бар сонда! Мен оны яһудилерге және басқа ұлттарға Мен туралы жариялау үшін таңдап алдым. Ол Менің атыма бола көп азап шегеді».

Анани Саулға барып, оның үстіне қолын қойып: «Саған жолшыбай келе жатқанда аян берген Иеміз Исаның Өзі көзің қайтадан көрсін, сен Киелі Рухқа кенелсін деп мені жіберді», — деді. Сол сәтте-ақ Саулдың көзі көре бастады. Анани оны шомылдыру рәсімінен өткізді. Содан кейін Саул аздап тамақтанып әлденді.

Саул Исаның шәкірттерімен бірге бірнеше күн Дамаскіде қалып, мәжілісханаларда яһудилерге Ізгі хабар айтып жүрді. Саул онда Исаның Құдайдың (рухани) Ұлы екенін жариялады. Саул бұрын Исаның шәкірттерін қудалап, енді өзі Исаға сенетін болғандықтан, яһудилер оған қатты таңғалды. Саул яһудилерге Исаның Құтқарушы Мәсіх екенін дәлелдеп, оларды абыржытты.

Бірнеше күннен кейін яһудилер Саулды өлтіру үшін жоспар құрды. Олар Саулды қала қақпасында күтіп алып, өлтіру үшін бірнеше адамын жібереді. Алайда Саул олардың жоспарын біліп қояды, сөйтіп оның достары оған қаладан шығып кетуге көмектеседі. Бір түні олар Саулды себептке салып, қамалдың қабырғасынан төмен түсіріп жібереді. Саул Дамаскіден қашып кеткеннен кейін де Иса туралы Ізгі хабар айтуды тоқтатпады.

Елшілермен кездесу үшін Саул Иерусалимге барады. Бірақ бәрі қорқып, оның Исаның жолына түскеніне сене қоймады. Ал Барнаба атты бір сенуші Саулды елшілерге ертіп келеді. Ол Саулдың Дамаскіде батыл уағыз айтқаны туралы оларға айтып береді. Содан кейін елшілер Саулды қабылдады.

Иерусалимде қудаланған кейбір сенушілер Антақия қаласына барып, Иса туралы уағыздап жүрді. Антақиядағы адамдардың көпшілігі басқа ұлттық адамдар еді, бірақ Исаның шәкірттерінің уағыздарын естігеннен кейін олар да Исаға сене бастады. Олар яһудилер болмаса да, Исаға Құдайдың Ұлы деп сенген алғашқы адамдар болды. Барнаба мен Саул жаңа сенушілерге Иса туралы тәлім беріп, қауымды рухани жағынан нығайту үшін Антақияға келді. Дәл Антақияда Исаның жолын қуған шәкірттер алғаш рет «мәсіхшілер» деп аталды.

Бір күні Исаның шәкірттері Антақияда ораза ұстап, мінәжат етіп отырған кезде, Киелі Рух оларға: «Саул мен Барнабаны Мен тапсырған арнайы істі орындау үшін жіберіңдер» — деді. Антақиядағы сенушілер Барнаба мен Саулдың үстеріне қолдарын қойып мінажат етті. Осылай Барнаба мен Саул Антақиядан кетіп, басқа халықтарға тәлім беріп жүрді. Көптеген адамдар Исаның соңынан ере бастады.

Саул Рим патшалығын аралап, Мәсіх туралы уағыздап жүргенде, өзінің Пауыл деген римдік атын қолдана бастады. Бір күні Пауыл мен оның досы Сыйлас Иса Мәсіх туралы уағыздау үшін Філіпі қаласына барды. Олар сенушілер жиналып, дұға ететін қала сыртындағы өзенге келді. Солардың арасында қымбат маталар сататын Лүдия есімді әйел болды. Лүдия Құдайды сүйіп, Оны қастерлейтін.

Құдай Пауылдың уағыздарын түсіну үшін Лүдияның жүрегін жібітіп қойған еді. Содан ол Исаға сенді. Пауыл мен Сыйлас Лүдияны және оның отбасын шомылдыру рәсімінен өткізді. Осыдан кейін ол елшілерді үйіне шақырып, қонуларын өтінді. Олар келісті.

Яһудилер мінажат ететін жерде Пауыл мен Сыйлас адамдармен жиі кездесетін. Бір жолы олар сол жерге бара жатқанда, оларға сәуегейлік жасайтын жыны бар бір малай қыз кез болды. Сол қыз өзінің арам көріпкелдігімен қожайындарына көп ақша түсіреді екен.

Әр күні әлгі қыз Пауыл мен Сыйластың арттарынан қалмай: «Мына кісілер — Жаратушы Құдайдың қызметшілері. Олар сендерге құтқарылу жолын уағыздайды!» — деп айқайлап жүрді. Ол әр күні осылай еткендіктен Пауыл ашуланады.

Бір күні малай қыз тағы да айқайлай бастағанда, Пауыл оған бұрылып, оның ішіндегі зұлым рухқа: «Исаның атынан саған бұйырамын, шық оның бойынан!» — деді. Зұлым рух сол сәтте-ақ малай қыздың бойынан шығып кетті.

Ал қыздың қожайындары қатты ашуланды. Олар бұл зұлым рухсыз малай қыздың болашақты болжай алмайтынын түсінді. Ал бұл өздерінің пайда көзінен айырылғанын білдірді.

Малай қыздың қожайындары Пауыл мен Сыйласты римдік басшылардың алдына әкеліп, олар қалада бүлік туғызып жүр деп айыптады. Бұл айыптауларға қалың жұртшылық та қосылды. Басшылар елшілерді таяқпен дүре соқтырып, түрмеге тастауды бұйырды.

Түрменің күзетшілері Пауыл мен Сыйласты ішкі зынданға тастап, аяқтарын ағаш қысқыштармен бұғаулап қойды. Түн ортасында Пауыл мен Сыйлас Құдайды мадақтап, ән айта бастады.

Кенет қатты жер сілкінісі басталды. Түрменің барлық есіктері айқара ашылып, бүкіл тұтқындардың аяқтарындағы шынжырлары шешіліп, түсіп қалды.

Түрме бастығы оянып, есіктердің ашық екенін көрді. Ол тұтқындардың барлығы қашып кетті деп ойлап, қатты қорқып, өзін өлтірмекші болады. Өйткені тұтқындар қашып кететін болса, сол үшін оны өлім жазасына кесетін еді. Оны байқаған Пауыл: «Тоқта! Өзіңе қол жұмсама. Біз бәріміз осындамыз», — деп айқайлап жіберді.

Түрме бастығы қорыққанынан дірілдеп, Пауыл мен Сыйластың қасына барып, оларды түрмеден шығарады. Содан кейін: «Мырзалар, құтқарылуым үшін не істеуім керек?» — деп сұрайды. Сонда Пауыл: «Иеміз Иса Мәсіхке сен, сонда өзің де, үй ішің де құтқарыласыңдар!» — деп жауап қатты. Түрме бастығы Пауыл мен Сыйласты үйіне апарып, жараларын жуды. Пауыл сол үйдегілерге Иса туралы Ізгі хабарды айтып берді.

Түрме бастығы мен оның бүкіл үй іші Исаға сенді. Пауыл оларды шомылдыру рәсімінен өткізді. Содан кейін, түрме бастығы Пауыл мен Сыйласты тамақтандырып, бүкіл үй ішімен бірге Құдайға сенгендеріне қатты қуанды. Ал Пауыл мен Сыйлас түрмеге қайта оралды.

Келесі күні Пауылдың Римнің азаматы екенін естігенде әкімшілер Пауыл мен Сыйласты босатып, Філіпіден кетулерін өтінді. Олар Лүдия мен басқа да достарына барып, содан кейін қаладан шығып кетті. Иса туралы Ізгі хабар кең тарай бастады, ал қауым өсе берді.

Пауыл мен қауым жетекшілері көптеген қалаларды аралап, Иса туралы уағыздап, адамдарға тәлім беріп жүрді. Олар сенушілерді жігерлендіріп тәлім беру үшін әртүрлі қауымдарға көптеген хаттар жазды. Кейбір хаттар Киелі кітапқа енді.

Құдай осы әлемді жаратқан кезде бәрі тамаша болды. Күнә болмады. Адам ата мен Хауа ана Құдайды және бір-бірін де сүйетін. Жер бетінде ауру да, өлім де болмаған еді. Құдай әлемді осылай жоспарлаған болатын.

Бірақ шайтан жылан кейпінде келіп, Хауа ананы алдады. Соның салдарынан Адам ата мен Хауа ана Құдайға қарсы күнә жасады. Олар күнә жасағандықтан, жер бетіндегі адамдардың бәрі енді өлетін болды.

Адам ата мен Хауа ана Құдайдың еркіне қарсы шығып, күнә жасағандықтан, Оның жауына айналды. Содан бері Адам ата мен Хауа ананың ұрпағы болып дүниеге келетін әрбір адам күнәкар болып туылатын болды. Адам туғаннан-ақ Құдайға жау болып келеді. Адам мен Құдайдың арасында татулық жоғалды. Бірақ Құдай адаммен татулық орнатқысы келді.

Құдай Хауа ананың Ұрпағы жыланның басын мыжитыны, ал жылан Оның өкшесін шағатыны жөнінде алдын ала айтқан болатын. Бұл шайтан Мәсіхті өлтіреді, ал Құдай Оны қайта өлімнен тірілтеді дегенді білдіреді. Осылайша Мәсіх шайтанның билігін түбегейлі жояды. Көп жылдан кейін Құдай уәде еткен Мәсіхті жіберді. Ол — Иса.

Исаның заманынан көп уақыт бұрын Құдай Нұхқа жер бетіне топан су қаптататынын айтқан еді. Сондықтан Нұх пен оның отбасына топан судан аман қалу үшін кеме тұрғызуды бұйырды. Құдай Өзіне сенген адамдарды осылай құтқарды. Нұх Құдайға сеніп, кеме тұрғызды. Тек Нұх пен оның отбасы ғана аман қалды. Сол сияқты әрбір адам жасаған күнәсі үшін және Құдайға қас болғандықтан, өлуге лайық еді. Бірақ Құдай Өзіне сенім артқандардың бәрін құтқару үшін, Исаны жіберді.

Жүздеген жылдар бойы діни қызметкерлер күнәдан тазарту үшін Құдайға құрбандық шалып келді. Бұл олардың жасаған күнәлары мен Құдайдың жазасына лайық екенін естеріне салатын. Бірақ мұндай құрбандықтар адамдарды күнәдан біржола арылта алмады. Иса діни қызметкерлердің қолынан келмеген нәрсені жүзеге асырды. Ол бүкіл адамзаттың күнәсін өз мойнына алып, өмірін құрбандыққа берді. Біздің күнәларымыз үшін тартатын жазаны Иса Өз мойнына алды. Сол себепті Иса — Ұлы Бас діни қызметкер.

Құдай Ыбырайымға: «Мен сен арқылы жер бетіндегі барлық халықты жарылқаймын», — деген болатын. Иса Ыбырайымның ұрпағы болды. Бүгінде адамдар Исаға сенгенде, Құдай Ыбырайым арқылы барлық ұлттарға батасын береді. Адамдар Исаға деген сенімі арқылы Ыбырайымның рухани ұрпағы болып саналады.

Бірде Құдай Ыбрайымға өзінің ұлын құрбандыққа шалуды бұйырған еді. Құдай Ыбырайымның мойынсұнғанын көріп, Ысқақтың орнына құрбандыққа шалатын қошқарды берді. Біз бәріміз күнәларымыз үшін өлімге лайықты едік, бірақ Құдай біздің орнымызға Өзінің жалғыз Ұлын құрбандыққа берді. Сол себепті біз Исаны Құдайдың Тоқтысы деп атаймыз.

Ежелде Құдай Мысырды соңғы апатпен жазалағанда, әрбір исраилдік отбасыға бір тоқтыдан құрбандыққа шалуды бұйырған еді. Осылай исраилдіктер Мысырға жіберілген жазадан құтқарылды. Құрбандыққа шалынатын тоқты мінсіз болуы керек еді. Яһудилер сол тоқтының қанынан үйлерінің есік жақтаулары мен маңдайшаларына жағуға тиіс болды. Сонда Құдай сол қанды көріп, өтіп кетті. Осылайша олар апаттан толық аман қалды. Құдай бұны Құтқарылу мейрамы деп атады.

Иса ешқашан күнә жасамаған, барлық істе мінсіз болды. Ол Құтқарылу мейрамында құрбандыққа шалынған тоқты сияқты болды. Адам Исаға сенгенде, Оның қаны сол адамның күнәларының өтемі болады, осылайша Құдай оны жазаламайды. Құдай сол адамнан өтіп кететіні сияқты, ол жазадан аман қалады.

Құдай исраилдіктерді Өзінің меншікті халқы ретінде таңдап алғандықтан олармен келісім жасады. Құдай бүкіл халыққа арналған Жаңа Келісім жасады. Енді Жаңа Келісімді қабылдаған кез келген адам Құдайдың халқының қатарына қосылады. Бұл Мәсіхке деген сенімнің арқасында іске асады.

Мұса Құдайдың Сөзін асқан батылдықпен уағыздаған ұлы пайғамбар болды. Ал Иса — барлық пайғамбардан да ұлы. Ол — Құдай, сондықтан Оның істері мен сөздерінің бәрі Құдайдың істері мен сөздері болып табылады. Міне, сондықтан да Киелі кітапта Иса Құдайдың Сөзі деп аталады.

Құдай Дәуіт патшаға оның ұрпағынан шығатын Біреудің Құдайдың халқын мәңгі басқаратыны жөнінде уәде еткен еді. Иса – сол Дәуіттің ұрпағы. Ол Құдайдың (рухани) Ұлы және мәңгі билік жүргізетін Мәсіх.

Дәуіт Исраил елінің патшасы болды, ал Иса — бүкіл Әлемнің Патшасы! Ол қайтып келгенде, Өзінің Патшалығында тыныштықпен және әділдікпен мәңгі билік құратын болады.

Иса дүниеге келер алдында періште Мәриям есімді қызға көрініп, Құдайдың Ұлын дүниеге әкелетіні туралы айтты. Мәриям пәк қыз болатын, бірақ ол Киелі Рухтың құдіретімен жүкті болды. Мәриям ұл туып, Оның атын Иса деп қойды. Сондықтан Иса — адами және Құдайлық болмысқа ие.

Иса Өзінің Құдайлық болмысын көрсететін көптеген кереметтер жасады. Ол су бетімен жүріп, дауылды тоқтатты. Ауруларды сауықтырып, жындарды қуды. Иса өлген адамдарды тірілтіп, бес күлше нанмен және екі балықпен бес мыңнан аса адамды тамақтандырды.

Иса ұлы Ұстаз болды. Оның тәлімдерінің бәрі – шындық. Сондықтан Исаның айтқандарын орындау керек, өйткені Ол — Құдайдың Ұлы. Иса айтқан ең басты тәлімдердің бірі мынау: өзіңді қалай сүйсең, басқаларды да солай сүй.

Сонымен қатар Иса Құдайды шын жүректен сүюге, тіпті өзіндегі бардың бәрінен артық сүюге үйретті.

Иса осы дүниенің бүкіл байлығын иемденгеннен гөрі, Құдайдың Патшалығына кірудің маңызды екенін айтты. Оның Патшалығына кіре алуың үшін Құдай сені күнәларыңның жазасынан құтқару керек.

Иса кейбір адамдардың Оны қабылдайтынын және Құдайдың оларды құтқаратынын айтты. Бірақ Оны қабылдамайтын адамдар да болады. Иса кейбір адамдардың құнарлы топыраққа ұқсайтынын айтты. Құдай Сөзі тұқым сияқты осындай топыраққа түсіп, өніп шығады. Мұндай адамдар Исаны қабылдайды және Құдай оларды құтқарады. Басқа адамдар жол бойындағы құнарсыз топырақ сияқты. Құдай Сөзі тұқым сияқты осындай топыраққа түседі, бірақ өнбейді. Мұндай адамдар Исаны қабылдамайды. Олар Оның патшалығына кіруден бас тартады.

Иса Құдайдың барлық адамдарды, тіпті күнәкарларды да сүйетінін айтты. Ол бәрін кешіріп, Өзінің балалары ретінде қабылдағысы келеді.

Адам ата мен Хауа ана күнә жасағандықтан, олардың бүкіл ұрпағы да осы дүниеге күнәкар болып келеді. Адамдардың бәрі күнә жасаған, сол себепті Құдайдан алыс өмір сүреді. Олар жасаған күнәлары арқылы Құдайға қас.

Бірақ Құдайдың адамдарды сүйетіні соншалық, Өзінің жалғыз (рухани) Ұлын құрбандыққа берді. Құдай Исаға сенетіндерді жазаламайды, қайта Оған сенушілердің бәрі Онымен бірге мәңгі өмір сүреді.

Күнәкар болғандықтан, сен де өлімге лайықтысың. Құдайдың сені жазалағаны дұрыс болар еді. Бірақ күнәларың үшін сенің орныңа Иса жазаланды. Исаны айқыш ағашқа шегелегенде, Құдай саған тиісті жазаны Оның мойнына артты.

Иса ешқашан күнә жасаған емес. Сонда да Ол күнәнің жазасын Өз мойнына алып, айқыш ағашта азапталып өлді. Иса сенің және осы дүниедегі әрбір адамның күнәсін Өз мойнына алған мінсіз құрбандық болды. Иса адамдардың күнәлары үшін құрбан болды, сондықтан Құдай Оған сенген әркімнің ең ауыр күнәларын да кешіреді.

Күнәның жазасынан сені көптеген игі істерің де құтқара алмайды. Құдаймен татуласып, Оның досы болу үшін өз бетіңмен ештеңе істей алмайсың. Бұл үшін Исаның Құдайдың Ұлы екеніне, Оның айқыш ағашта сен үшін құрбан болғанына және Құдайдың Исаны өлімнен қайта тірілткеніне сенуің керек. Егер соған сенсең, онда Құдай сенің барлық күнәларыңды кешіреді.

Исаға сеніп, Оны өзінің Иесі ретінде қабылдаған әрбір адамды Құдай құтқарады. Бірақ Исаға сенбегендерді Ол құтқармайды. Сенің бай не кедей, еркек не әйел, кәрі не жас болғаның және қайда тұратының мүлдем маңызды емес. Құдай сені сүйеді. Ол сенің Исаға сеніп, Оның досы болғаныңды қалайды.

Иса сені Оған сенуге және шомылдыру рәсімінен өтуге шақырады. Исаның Мәсіх және Құдайдың жалғыз Ұлы екеніне сенесің бе? Өзіңнің күнәкар екеніңе және күнәларың үшін Құдайдың жазасына лайықты екеніңе сенесің бе? Сенің күнәларың үшін Исаның айқыш ағашта құрбан болғанына сенесің бе?

Егер сен Исаға сенім артып, Оның сен үшін істеген істерін ашық жариялайтын болсаң, онда Мәсіхтің шәкірті боласың. Шайтан түнек патшалығында енді саған билігін жүргізе алмайды. Құдайдың Өзі нұрлы Патшалығынан саған бағыт беріп тұрады. Құдай саған күнәға қарсы тұратын күш беріп, жаңа, дұрыс өмір сүру салтына үйретеді.

Егер Исаға сенген болсаң, онда Оның құрбандығы арқылы Құдай сенің күнәларыңды кешірді дегенді білдіреді. Енді Құдай сені Өзінің жауы емес, жақын досы ретінде қабылдайды.

Егер сен Құдайдың досы және Исаның қызметшісі болсаң, ал Иса сенің Иең болса, онда сенің бойыңда Исаның сөздерін орындайтын тілек пайда болады. Бірақ сен Исаның шәкірті болсаң да, шайтан сені күнә жасауға азғыратын болады. Шайтан сені Исаның сенімсіз шәкірті болуға түртіп тұрады. Әйтсе де Құдай әрқашан уәдесіне берік, айтқанын орындайды. Егер күнәларыңды мойындап, Құдайдың алдына келіп кешірім сұрасаң, Ол күнәларыңды кешіріп, саған күнәмен күресетін күш береді.

Құдай сенің Киелі кітапты оқып-зерттеп, мінажат еткеніңді қалайды. Сонымен қатар Ол Исаның жолымен жүретін басқа сенушілермен бірге Оған сиынғаныңды қалайды. Оның сен үшін не істегенін басқаларға айтуың керек. Егер Құдайдың осы тапсырғандарының бәрін орындайтын болсаң, онда Құдаймен өзара достық қарым-қатынасың нығая түседі.

Екі мың жыл бойы адамдар Иса Мәсіх туралы Ізгі хабарды естіп келеді. Қауымдар да өсіп жатыр. Иса ақыр заманның алдында қайтып келетіні жөнінде уәде етті. Ол әлі келмеген болса да, Өз уәдесін міндетті түрде орындайтын болады.

Исаның қайта келетінін күтіп жүрген қазіргі уақытта, Құдай біздің Оны қастерлеп, киелі өмір сүргенімізді әрі басқаларға Оның Патшалығы туралы айтқанымызды қалайды. Иса жер бетінде өмір сүргенде былай деген болатын: «Менің шәкірттерім жер бетіндегі барлық халыққа Құдай Патшалығы туралы Ізгі хабарды уағыздамақ. Содан кейін бұл заманның ақыры келеді».

Көптеген халықтар әлі күнге дейін Иса туралы естімеген, сондықтан Иса көкке оралмас бұрын Өзінің шәкірттеріне Ізгі хабарды әлі естімеген адамдарға жариялауды тапсырған болатын. Ол былай деген: «Барлық халықтарға барыңдар. Оларды Менің шәкірттерім етіңдер!». Сонымен қатар Ол: «Егін жинауға дайын пісіп тұр. Егін көп, ал жұмысшылар аз. Сондықтан егіннің Иесінен оны жинап алатын жұмысшылар жіберуін өтініңдер», — деген. Бұл Ізгі хабар тарататын шәкірттер көп болу керек деген мағынаны білдіреді.

Иса тағы былай деген: «Қызметшінің жолы қожайынынан үлкен емес. Адамдар сендерді Маған бола жек көріп, қудалайтын болады. Күнәкар дүниеде қысымшылық көресіңдер, алайда батыл болыңдар, Мен осы дүниені жеңіп шықтым! Егер Маған соңына дейін адал болып қалсаңдар, онда Құдай сендерді құтқарады».

Иса шәкірттеріне ақыр заманда адамдарға не болатынын түсіндіру үшін мына бір астарлы әңгімені айтып берді: «Бір адам егістігіне жақсы тұқым егеді. Ол ұйықтап жатқанда жауы келіп, бидай арасына арамшөптің тұқымын шашып кетеді».

Бидай көктеп шыққанда, арам шөп те өсіп шығады. Сонда әлгі кісінің қызметшілері одан: «Мырза, сіздің сепкеніңіз жақсы тұқым еді ғой, ал мына арамшөп қайдан шыққан?»— деп сұрайды. Қожайын: «Бұны жауларымның бірі істеді», — деп жауап береді.

Қызметшілер қожайыннан: «Арамшөпті отап тастайық па?» - деп сұрайды. Қожайын: «Жоқ. Сендер арамшөпті отаймыз деп, бидайды да жұлып тастарсыңдар. Егін орылғанша күте тұрайық, содан кейін арамшөптерді жинап, өртеп жіберіңдер. Ал бидайды жинап, менің қамбама құйыңдар», — деп жауап береді».

Шәкірттері бұл әңгіменің мағынасын түсінбей, Исадан мұны түсіндіріп беруін өтінеді. Иса былай деп жауап береді: «Жақсы тұқым сепкен — Мәсіх. Егіндік – осы дүние. Жақсы тұқым — Құдай Патшалығының халқы.

Арамшөп шайтанның адамдарын бейнелейді. Арамшөптің тұқымын еккен – шайтан. Егін ору уақыты ақырзаманды бейнелейді, ал орушылар – Құдайдың періштелері.

Заманның ақыры болғанда періштелер шайтанның адамдарын жинап алып, жалындаған отқа лақтырады. Сонда олар зар еңіреп жылап, қинала тістенетін болады. Ал Исаның соңынан ерген әділ адамдар Құдай Әкелерінің Патшалығында күн сәулесіндей жарқырайтын болады».

Заманнның ақыры орнамас бұрын Иса жерге қайтып келетіні жөнінде уәде еткен. Ол көкке қалай кеткен болса, тура солай бұлтқа оранып қайтып келеді. Иса қайтып оралған кезде, бұ дүниеден кеткен сенушілер қайтадан тіріліп, Исамен көкте кездесетін болады.

Ал осы дүниеде тірі жүрген сенушілер өлімнен қайта тірілген сенушілермен бірге көкке көтеріледі. Олар өзінің халқымен мәңгі өмір сүретін Исамен бірге болады. Иса олармен бірге тұрғандықтан, адамдар мәңгілік тыныштықта болады.

Иса Өзіне сенген әрбір адамға «шынайы өмірдің тәжін» сыйлауға уәде еткен. Сол адамдар Құдаймен бірге бүкіл әлемді басқарып, шынайы тыныштықта өмір сүретін болады.

Алайда Құдай Исаға сенбеген әркімді соттап, тозақ отына тастайды. Сол жерде олар зар еңіреп жылап тістенетін болады. Олар мәңгілік азап шегетін болады. Мәңгі жанып тұратын от оларды жалмап, тәндерін кеміретін құрттар да өлмейді.

Иса қайтып келгенде шайтан мен оның патшалығын түпкілікті жояды. Иса шайтанды тозақ отына лақтырады. Шайтан Құдайға мойынсұнбағандармен бірге тозақ отында мәңгі жанатын болады.

Адам ата мен Хауа ана Құдайға мойынсұнбағандықтан осы дүниеге күнә енді. Сондықтан Құдай жер бетін қарғап, бір күні оны мүлдем жоятын болады. Алайда Құдай мүлтіксіз жаңа аспан мен жаңа жерді жаратады.

Иса және Оның халқы сол Жаңа Жерде өмір сүретін болады. Ол сол жерде мәңгі билік құрады. Иса адамдардың көз жасын сүртіп тастап жұбатады. Енді қайтып ешкім жыламайды, қиналып азап шекпейді. Ауру өлім болмайды. Зұлымдық атаулы жойылады. Иса Өз Патшалығында әділдікпен және тыныштықпен билік жүргізетін болады. Ол Өз халқымен мәңгі бірге болады.